Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.2.Kontrolakorporacyjnairynekkontroliprzedsiębiorstw
19
sfinansowaniadalszegowzrostufirmy9.Jeżelizdecydująsięnarozwójpoprzez
zwiększanieliczbywłaścicieliiewentualniezmianyformułyprzedsiębiorstwa,
możedojśćdoznacznegospadkupierwotnegoudziałujegozałożycieliwewłas-
ności.Emisjanowychakcjiprzezspółkiwprowadzadogronawłaścicielinowe
osoby,którejednaknierzadkomogąbyćoderwaneodbieżącegozarządzania.
Rozwójpoprzezemisjęakcjibyłkorzystnyzarównodlapierwotnychwła-
ścicieli,jakidlanabywcówtakżeztegopowodu,żeakcjezreguływartebyły
więcejniżprzedsiębiorstwo.T.R.NaviniM.V
.Searszauważyli,żepodkoniec
XIXw.cenyprzedsiębiorstwwynosiłyzwyczajowotrzykrotnośćdochodów,
podczasgdyakcjewyceniano3–5razywyżej.Wynikaćmiałotoztego,żewła-
ściciel-zarządcasprzedającyzakład„pozbawiał”gokluczowegozasobu,czyli
własnejwiedzy,anabywcamusiałpochodzićztejsamejbranży,abyprzejąć
obowiązkimenedżerskie.Skutecznieograniczałotopopyt.Mankamentutego
niemawwypadkunabyciaakcji–instrumentuznaczniepłynniejszego,które-
gozakupniekonieczniemusisięwiązaćzezmianąkierownictwaspółki(Ro-
senbergiBirdzell1994,s.323–324).Dodatkowosprzedażcałegoprzedsiębior-
stwanapotykasilnąbarierępopytuwpostaciograniczeńbudżetowych,podczas
gdysprzedażułamkowejczęścispółkipodlegatemuograniczeniuwznacznie
mniejszymstopniu.
Pomimoformalnegooderwaniafunkcjiwłaścicielskichizarządczychwpierw-
szymetapieprzekształcaniasięprzedsiębiorstwprywatnychwspółkipubliczne
akcjonariuszemieliwystarczającywpływnadziałalnośćspółki,abyuznać,że
praktyczniekontrolaniezostałaoderwanaodzarządzania.Upoważniajądota-
kiegotwierdzeniazarównoniewielkaliczbawspółwłaścicieli,jakiichnierzadko
prywatneorazrodzinnezwiązki.Ideęprzedsiębiorstwa
natakimetapiejegorozwojuilustrujemodel„czarnej
model„czarnej
skrzynki”
skrzynki”(ilustracja1.1).Akcjonariuszetraktowanisą
wnimjakogrupahomogeniczna,stabilna,zmierzającadoosiągnięciaswoich
celówiwywierającawpływnaprzedsiębiorstwopoprzezwybórczłonkówrady
nadzorczej10.Jakogrupastojącazeswoimiroszczeniamiwobecspółkinakońcu
kolejki(zaaparatemfiskalnym,dostawcami,pracownikamiitp.)sąszczególnie
9Wwynikurewolucjiprzemysłowejwymaganiakapitałowestałysięznaczniewyższeniżwlatach
wcześniejszych.Nawetjeślipojedynczaosobadałaradęjespełnić,inwestycjawaktywarzeczowe
łączyłasięzzamrożeniemkapitałuwmajątkuoniewielkiejpłynności.Problemówtakichniena-
stręczainwestycjawkapitałochłonneprzedsięwzięcierealizowanapoprzezzakupakcji(Rosenberg
iBirdzell1994,s.328–329).
10Woryginalnejkoncepcjiużytoterminuboardofdirectors(analogicznieterminmanagement
zamieniononazarząd).Niejesttowprawdziedokładnyodpowiednikpolskiejradynadzorczej,
aletakietłumaczeniewydajesięnajodpowiedniejsze.Wtradycjianglosaskiejspotykasięradę
jednostopniową(one-tierboard),wktórejzasiadajądyrektorzyodpowiedzialnizarównozazarzą-
dzanie,jakinadzór;wtradycjikontynentalnejobowiązujemodeldwuinstancyjny(two-tierboard),
wktórymwyodrębniasięradęnadzorcząizarząd(zob.JeżakiBohdanowicz2004,s.283-294).
