Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WSTĘP
15
Poddaństwotokolejnepoje
þcie,którecze
þstopojawiasie
þnakartachtej
ksia
þz
úki.Rozumienieistotyinstytucjipoddaństwabudzizdecydowaniemniej
kontrowersjianiz
úelicasusobywatelstwaczyprzynalez
únościpaństwowej.Nie-
mniejjednakmoz
únarozróz
únićpoddaństwocharakterystycznedlaporza
þdku
feudalnegoistanowegowpaństwie(azatemzwia
þzanezzalez
únościa
þjednej
grupyczłonkówpaństwaodgronainnychjegoczłonków,wyste
þpuja
þca
þgłównie
napłaszczyźnieposiadaniaiuz
úytkowaniaziemi)orazpoddaństwocałejlud-
nościpaństwa,któresłusznieprzeciwstawianejestobywatelstwu.Poddaństwo
topojmujesie
þbowiemjakostosunekpodległościogółumieszkańcówpaństwa
jegosuwerennejiabsolutnejwładzymonarszej.Tenrodzajpolityczno-praw-
negozwia
þzkumie
þdzyjednostka
þapaństwem
17
dotyczywwymiarzehistorycz-
nymstanurzeczy,wktórympoddany(subject,sujet,Untertan)jestwpierw-
szymrze
þdzieobarczonyobowia
þzkami,władzapaństwowazaśposiadaprzede
wszystkimprawa
18
.Obecniepoje
þcienpoddany”wyste
þpujezkoleiwEuropie
wrozumieniuobywatelamonarchiikonstytucyjnejiparlamentarnej,wktórej
głowa
þpaństwapozostajekról(królowa)ba
þdźksia
þz
úe
þ
19
.Wtymsensietermin
ówuz
úywanyjestzazwyczajjakosynonimpoje
þcianobywatel”
20
.
Istotna
þkwestie
þstanowia
þrówniez
útypologieprawobywatelskich.Wszero-
kimuje
þciuE.Dobrodziej
21
wyodre
þbniapie
þćrodzajówprawiwolności,które
konstytuuja
þdzisiejszerozumienieprawobywatelskich.Sa
þtoprawaiwolności
polityczne(mie
þdzyinnymiprawodopośredniegoibezpośredniegowspółudziału
wrza
þdzeniupaństwem,naprzykładwpostacipracywsamorza
þdzieczy
uczestniczeniawreferendach,czynneibierneprawowyborcze,prawozrzesza-
niasie
þ,wolnośćsłowa,druku,zgromadzeń,manifestacji,prawodoinformacji,
doskładaniapetycji,dokontrolispołecznej),prawaiwolnościosobiste(mie
þdzy
innymiwolnośćwyznaniaisumienia,nietykalnośćosobista,nienaruszalność
mieszkania,tajemnicakorespondencji,prawodosa
þduiobronywposte
þpowaniu
karnym,prawodoochronykonsularnejidyplomatycznejzestronypaństwa
podczaspobytuzagranica
þ),prawaekonomiczne(mie
þdzyinnymiprawowłasno-
ściidziedziczenia,prawododziałalnościgospodarczej,prawodopracyiwyna-
grodzeniazaprace
þ),prawasocjalne(mie
þdzyinnymidowypoczynku,ochrony
zdrowia,pomocywprzypadkuchorobylubniezdolnościdopracy)iprawa
kulturalne(mie
þdzyinnymidonauki,dokorzystaniazezdobyczykultury).
17
Państwo,cosymptomatycznedlamonarchiiabsolutnej,traktowanemoz
úebyćjakosynonim
reprezentuja
þcegogowładcyczytez
úbyćutoz
úsamianezjegoosoba
þ.
18
Por.M.Banaś,A.Krzywonos,Prawodoobywatelstwa,op.cit.,s.161.
19
J.Pearsall(red.),TheNewOxfordDictionaryofEnglish,OxfordUniversityPress,Oxford
2001,s.1849,przedstawiawspółczesne,powszechnerozumienieterminusubjectwWielkiejBrytanii
jako:acitizenormemberofastateotherthanitssupremeruler(nobywatellubczłonekpaństwainny
niz
újego[najwyz
úszy]władca”).
20
J.Szreniawski(Podstawoweproblemyprawneobywatelstwa,op.cit.,s.297wprzypisie)
wskazuje,iz
únaprzykładwWielkiejBrytaniiprawidłowośćtanieodnosisie
þjednakdoterminu
npoddaństwo”,którypoIIwojnieświatowejzostałpoprostuzasta
þpionypoje
þciemnobywatelstwo”.
21
E.Dobrodziej,Konstytucyjneprawaiobowia
þzkiobywatelidziśijutro,OficynaWydawnicza
OśrodkaPoste
þpuOrganizacyjnego,Bydgoszcz1994,s.15–19.
