Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
26
CzĘśćI.STaro¿yTnePierwowzoryobywaTelSTwa
10lat,bezutratyprawobywatelskichimaja
þtku
34
.Systemtenzjednejstrony
miałponieka
þdfunkcje
þprewencyjna
þ,zapobiegałbowiemrozwinie
þciusie
þwładzy
tyrana,zdrugiejjednakstronymógłkrzywdzićtych,którychpopularność
wzbudzałazazdrość.Obywateleposiadaliprawogłosowaniawsa
þdzieskorup-
kowym,alemielitez
úobowia
þzekpoddaniasie
þjegowerdyktowi.Abyzostać
osa
þdzonymwtymsystemie,nietrzebabyłopopełnićz
úadnegoprzeste
þpstwa
aniwykroczenia.WAtenachnieprzewidzianorówniez
úpublicznejprocedury
oskarz
úaniasa
þdzonych
35
.
Ostatecznyprawnyobrazobywatelaateńskiegoukształtowanyzostałw451
rokup.n.e.,gdyPerykles,uwaz
úanyzaarchitektadojrzałejdemokracji,wprowa-
dziłnoweprawooobywatelstwie.Odta
þdobywatelstwoprzysługiwałotylkotym,
którychobojerodzicebyliobywatelamiateńskimi
36
.Uprzedniodopraktyki
nalez
úałonadawanieobywatelstwaczłonkomspołeczności,którychojcowie
pochodzilizAten,matkizaśbyłycudzoziemkami.Osobytakiezwanometrokse-
noi.Swoista
þofiara
þnowegoprawazostałpóźniejsamjegotwórca,kiedymusiał
prosićateńskiezgromadzenieludoweouznaniezaobywatelaswegosyna
npółateńskiejkrwi”zezwia
þzkuzAspazja
þzMiletu.Nowaustawadałatez
úasumpt
dodokładnejocenyzgodnościzprawemstatusudotychczasowychobywateli.
Przyokazjibezpłatnegorozdawnictwazboz
úadokonanosprawdzeniarejestrów
obywateli(diapsephismos),wykluczaja
þctysia
þcetych,którzyniespełnialinawet
wcześniejobowia
þzuja
þcychprawnychwymogówposiadaniaobywatelstwapolis
37
.
Wśródbadaczytegookresudziejówstaroz
úytnejHelladydominujepogla
þd,
iz
úPerykles,pragna
þcpodkreślićwyła
þcznośćobywatelstwadlarodowitych
Ateńczyków,wychodziłnaprzeciwoczekiwaniomwspólnotyobywatelskiej,
którabyłazainteresowananietyleposzerzaniemswegoskładuonowych
beneficjentówpraw,ileraczejulepszaniemjuz
úistnieja
þcegostatusuobywatel-
skiego
38
.Innymisłowy,pełnoprawnymobywatelommiałowieśćsie
þlepiej,
34
Bogata
þcharakterystyke
þostracyzmujakoprawaobywatelskiegoprzedstawiłJ.V.A.Fine(The
AncientGreeks.ACriticalHistory,HarvardUniversityPress,Cambridge1983,s.239–240is.291–292).
Autorpiszeomoz
úliwościwcześniejszegostosowaniategokontrowersyjnegoprawa,jakrówniez
ú
dowodziprzyczyn,którespowodowałyjegoupowszechnieniewczasachKlejstenesa.
35
Por.A.Krawczuk,PeryklesiAspazja,ZakładNarodowyim.Ossolińskich,Wrocław1987,
s.48.Konkretneprzykładyzastosowaniasa
þduskorupkowegoprzytaczaArystoteles(Ustrójpolityczny
Aten,XXII,op.cit.).
36
Arystoteles,UstrójpolitycznyAten,XXVI.3,op.cit.Zgodnieznowymprawemnaprzykład
Klejstenes,twórcapoprzednichregulacjiprawnychzwia
þzanychzobywatelstwem,niemógłbyzostać
obywatelemAten,gdyz
újegomatkabyłacudzoziemka
þ.Por.tez
úJ.B.Bury,R.Meiggs,AHistoryof
Greece...,op.cit.,s.217.
37
Plutarch,Perykles,37,w:idem,Z
żywotysławnychme
þz
żów,przeł.M.Broz
úek,ZakładNarodowy
im.Ossolińskich,Wrocław1953.
38
Por.M.Grant,TheClassicalGreeks,WeidenfeldandNicolson,London1989,s.69.Przed-
stawionotupogla
þd,iz
úPeryklespragna
þł,abyobywatelstwoateńskiezachowałocharakterelitarny,
ajegoznaczenienieulegałoosłabieniuwrazzprzybywaniemnowychbeneficjentów;niemniejjednak
główna
þprzesłanke
þwprowadzeniawz
úycienowegoprawaoobywatelstwiestanowiłyzapewnewzgle
þdy
ekonomiczne,gdyz
úmie
þdzy454a440rokiemp.n.e.liczbaobywatelikorzystaja
þcychzróz
únegorodzaju
państwowychzapomóg,pensjiczytez
úinnychgratyfikacjisie
þgne
þłajuz
ú20tysie
þcy.Byłatozdaniem
M.Grantagranicamoz
úliwościfinansowychpaństwa.
