Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
28
CzĘśćI.STaro¿yTnePierwowzoryobywaTelSTwa
Mianemobywatelaateńskiegomoz
únabyłoprzedewszystkimokreślić
jednostke
þ,którapochodziłazrodzinyobywatelskiej,azatemtakiej,gdzie
zarównomatka,jakiojciecbylinagruncieprawawolnymiAteńczykami.
Nalez
úyprzytymzwrócićuwage
þnafakt,iz
úArystotelesuz
úywałpoje
þcianoby-
watel”wdwóchróz
únychznaczeniach,conajlepiejilustrujeprzykładkobiet.
ZjednejstronynazywałStagirytaobywatelkamiAtenkiurodzonewrodzinach
ateńskich,zdrugiejjednakodmawiałogółowikobietprawpolitycznych,które
defactostanowiłypodstawe
þaktywnościspołecznejjednostkiiesencje
þoby-
watelstwawogóle.Właściwegronoobywatelimielibowiemtworzyćci,
którzybraliudziałwrza
þdzeniupaństwem.
Róz
únicatazwia
þzanajestgłówniezestatusemprawnym.Wmniemaniu
Arystotelesanalez
úałobowiemodróz
únićobywatelimaja
þcychpełnie
þprawod
tych,którzyposiadaliprawaobywatelskie,alezwyła
þczeniempolitycznych.
Wpierwszymznaczeniuobywatelembyłzatempełnoletnime
þz
úczyzna,wdru-
gimzaśobywatelstwomogłooznaczaćokraszona
þcze
þścia
þprawprzynalez
úność
państwowa
þmieszkańców,którzybylituziemcamiiposiadalistatusjednostek
wolnych,alezpowoduwiekulubpłciniemoglisie
þaktywnieangaz
úować
politycznie.Teze
þte
þzdajesie
þpotwierdzaćwprowadzeniekategoriiobywateli
biernych(nnieczynnych”),któracoprawdazostałaprzezArystotelesaprzed-
stawionanaprzykładzieAteńczykówpłcime
þskiej,alelogicznewydajesie
þ
równiez
újejzastosowaniewobecwolnychkobiet,podwarunkiemiz
útespełniały
zwłaszczawymógpochodzenia.Istotnaróz
únicapolegałajednaknatym,iz
ú
kobietynigdyniemogłyzmienićbiernegostatusuobywatelskiegonaczynny.
Stagiryta
46
uwaz
úał,z
úenznaturyinnejestprzeznaczeniekobiety”.
Obywatelebiernipłcime
þskiejdzielilisie
þnaniepełnoletnichchłopców
orazname
þz
úczyznwpodeszłymwieku,którzyniebylijuz
úobje
þciobowia
þzkiem
obronnym
47
.Me
þz
úczyźnistawalisie
þobywatelamiczynnymiwrazzukończeniem
18lat,azatemgdynabywalipełnoletność.Wówczastowpisywanoichdo
rejestruobywatelskiego,któryprowadzonybyłwgminieiobejmowałwyła
þcz-
niemieszkańcówpłcime
þskiej.Gminyzwanebyłydemami(demos),sta
þdtez
ú
wpisaninalistyobywatelskie(leksiarchikongrammateion)otrzymywalitytuł
demotikon,którycoprawdapozostawałgłówniewuz
úyciuurze
þdowym,ale
odróz
úniałrówniez
úobywatelaposiadaja
þcegoprawapolityczneodobywatela
biernego.Umieszczeniewrejestrzegminnymnalez
úyzatemtraktowaćjako
moment,kiedyme
þz
úczyznastawałsie
þpełnoprawnymobywatelempaństwa
48
.
Formalnieobywatelstwonadawanowdrodzegłosowaniaczłonkówdemu,po
46
Arystoteles,Polityka,1252b,op.cit.
47
Słuz
úbiewarmiiniepodlegalime
þz
úczyźni,którzyukończyli60lat.Zob.szerzejD.Whitehead,
NormsofcitizenshipinancientGreece,w:A.Molho,K.Raaflaub,J.Emlen(red.),City-Statesin
ClassicalAntiquityandMedievalItaly:AthensandRome,FlorenceandVenice,Wydawnictwo
F.Steiner,Stuttgart1991,s.137in.
48
Systemła
þcza
þcyprawapolitycznezudziałemwdemiewprowadziłajuz
úreformaKlejstenesa.
