Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
I.Narodzinyhistoriizsekularyzowanej:BossuetiWolter
23
ludzkiego(l’esprithumain)”.Otojedynaprawidłowametoda
badawczahistoriipowszechnej5.
TeuwagiWolteraodnosząsiędopodstawowychkategorii,
któremusząbyćwykorzystanewsekularystycznejkonstrukcji
historiiorazwdomyśleniosązesobązasadykoniecznedlaich
udanegozastosowania.Przedmiotemzainteresowaniahistorii
powszechnejstałsięesprithumainorazjegoprzemiany.Trans-
cendentalnyduchChrystusazostałzastąpionywewnątrzświato-
wymduchemludzkim,aodmianęsercazastąpiłazmianaopinii.
CorpusmysticumChristiustąpiłoprzedcorpusmysticumhu-
manitatis.Senshistoriinatymwewnątrzświatowympoziomie
jestkonstruowanyanalogiczniedojejsensuchrześcijańskiego
wtakdokładnysposób,żeówparalelizmmożemyśledzićkrok
pokroku.Wkażdejkonstrukcjihistoriipowszechnej,mającej
określonysens,cel,któryodsłaniastrukturętegosensu,musi
przedewszystkimzostaćukonstytuowanyjakocałość.Wsys-
temiechrześcijańskimowacałośćjestkonstytuowanapoprzez
ideęstworzeniaorazlosówcałegorodzajuludzkiegoodAda-
ma;wkonstrukcjisekularystycznejcałośćtopełniawiedzyem-
pirycznej.Ideałempirycznejkompletności,którywkroczyłna
scenęjakozdegenerowanysubstytutuniwersalnościchrześci-
jańskiej,mającyjedynieprzejścioweznaczenie,wpołączeniu
znowymsposobemkonstruowaniasensuhistorycznegostałsię
sekularystycznymodpowiednikiemboskiegoaktustworzenia
ludzkości.
Jakożehistorialudzkościnieposiadawidocznejstruktury
sensu,historykmusioprzećsięnaniezwyklepomysłowymroz-
wiązaniu,któregowzorudostarczyłWolter:historykwybiera
fragmentarycznąstrukturęsensu,ogłaszajejcałościowycharak-
ter,anastępniemniejlubbardziejzgrabnieukładaresztęmate-
riałuhistorycznegowokółpreferowanegoprzezsiebieośrodka
znaczenia.Konstrukcjatajestpowtórzeniemchrześcijańskiego
podziałunahistorięświętąiświecką,ztąjednakróżnicą,że
nowaświętahistorianieposiadatranscendentalnychimplikacji-
fragmenthistoriiuznanyzaświętyzyskujeswójuprzywilejowa-
nystatus,ponieważsłużyjakośrodekwyrazunowej,doczesnej
religijności.Całyzabiegniewytrzymujeracjonalnejkrytyki,
5Remarques,III,ibid.,s.266inast.
