Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
PoznawczeikonstruktywistyczneteorierozwojuopracowaneprzezPia-
geta(1966)czyBrunera(1978)nienegująznaczeniadojrzewania,uczeniasię
iśrodowiskawprocesierozwoju,leczprzedewszystkimprzypisująistotną
rolęaktywnościpodmiotuwkonstruowaniunowychstrukturumysłowych.
Aktywnośćczłowiekapolega,wedługPiageta,na„ciągłymiwiecznymme-
chanizmieprzystosowywaniaczyrównoważeniaidlategokażdąfazępo-
czątkowejkonstrukcjikolejnych,rodzonychprzezrozwój,strukturumysło-
wychuważaćmożnazaformęrównowagi,przyczymkażdaztychform
stanowipostępwstosunkudopoprzednich”(Piaget1966,s.12).Pomimo
wielucechróżniącychteoriePiagetaiBrunerawspólnejestzałożenie,że
uczeniesięipowstającawrezultaciewiedzajestproduktemwłasnejaktyw-
nościpodmiotuijestwewnętrzniekonstruowanąreprezentacjąświata,
wktórymczłowieksięrozwija(Michalak2004,s.13).
Koncepcjewieloczynnikowerozwojunależądokoncepcjipoznawczych,
zgodniezktórymiczłowiekjestukłademprzetwarzającyminformacje,
podmiotemprzyjmującymwobecotaczającejgorzeczywistościpostawę
badawczą,aźródłemjegorozwojujestaktywnośćbędącarezultateminte-
rakcjiczynnikówzewnętrznych(stymulacji)iwewnętrznych(Brzezińska
2000;Kozielecki1997;Włodarski,Matczak1992;Przetacznik-Gierowska,
Tyszkowa2000;Przetacznikowa1973).Matczakmówi,że„(…)rozwójdo-
konujesięwtokuaktywnychkontaktówjednostkizotaczającąrzeczywisto-
ścią.Aktywnośćtajestmotoremrozwoju,jegobezpośredniąprzyczyną.
Zarazemjestonanajbardziejpodstawowąpotrzebączłowieka”(Włodarski,
Matczak1992,s.156).Wedługtejkoncepcjiczłowieknietylkodojrzewa
iuczysię,alerównieżrozwijasiępoprzezwłasnąaktywność(Włodarski,
Matczak1992,s.156).PodobniePrzetacznikowa,analizującczynnikirozwo-
ju,zajegopodstawowądeterminantęuznajedziałalnośćczłowieka,czyli
jegoaktywnośćwłasną,natomiastzadatkibiologicznestanowiąwarunki
wewnętrzne,aśrodowisko-warunkizewnętrznezmianrozwojowych,two-
rzącrazemkontekstumożliwiającyjednostcepodejmowanieróżnorodnych
działań,zgodnychzjejaktualnymipotrzebamiidalekimizadaniami(Prze-
tacznikowa1973,s.174).Stądwniosek,żeaktywnośćpodmiotustanowi
podstawowąinajważniejsządeterminantęjegorozwoju,bogdybymimo
sprzyjającegośrodowiska,„dobrych”genówioddziaływańwychowaw-
czychjednostkanieprzejawiałażadnejaktywności,niemogłabysięwpełni
rozwinąć.Oczywiściesytuacjatakajestjedynieczystohipotetyczna,gdyż
aktywnośćjestwrodzonącechączłowieka.Należyjednakzastanowićsię,
czyjednostkazawszemożerealizowaćswojąpotrzebęaktywności.Okazuje
się,żemożebyćonazakłócanabądźnawetblokowanaprzezktórykolwiek
zczynnikówtworzącychkontekstrozwojowy.Itaknp.niepełnosprawność
fizycznabędziewpewnymstopniuuniemożliwiałacałkowitąaktywność
15
