Ostre stany zagrożenia życia w chorobach wewnętrznych

Krystyn Sosada

Uzyskaj dostęp

Zakup książkę

ISBN/ISSN:

978-83-200-5131-5

DOI:

Wydawnictwo:

PZWL Wydawnictwo Lekarskie

Rok wydania:

2016

Liczba stron:

621

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

Bibliografia:

. Ostre stany zagrożenia życia w chorobach wewnętrznych. Red. Sosada, Krystyn . : PZWL Wydawnictwo Lekarskie, 2016, 621 s. ISBN 978-83-200-5131-5

Bibliografia refWorks:

RT Book, Whole

SR Electronic(1)

A2 Sosada, K.

T1 Ostre stany zagrożenia życia w chorobach wewnętrznych

PB PZWL Wydawnictwo Lekarskie

YR 2016

SN 978-83-200-5131-5

Bibliografia BibTex:

@Book{ 163222, author = "", editor = "Sosada, Krystyn", title = "Ostre stany zagrożenia życia w chorobach wewnętrznych", publisher = "PZWL Wydawnictwo Lekarskie", year = "2016", address = "", isbn = "978-83-200-5131-5" }

Bibliografia endNote:

TY - BOOK

AU -

ED - Sosada, Krystyn

TI - Ostre stany zagrożenia życia w chorobach wewnętrznych

PB - PZWL Wydawnictwo Lekarskie

CY -

PY - 2016

SN - 978-83-200-5131-5

ER -

Netografia (standard APA):

. Red. Sosada, Krystyn. Ostre stany zagrożenia życia w chorobach wewnętrznych [baza danych online] : PZWL Wydawnictwo Lekarskie, 2016 [dostęp: 04 07 2024]. Dostęp w Ibuk Libra: https://libra.ibuk.pl/reader/ostre-stany-zagrozenia-zycia-w-chorobach-wewnetrznych-krystyn-sosada-163222.

medycyna ratunkowa, SOR, medyczne czynności ratunkowe, postępowania przedszpitalne i szpitalne, centra urazowe zagrożenia życia

Kontynuacja znanego podręcznika, z którego skorzystało już kilka pokoleń studentów medycyny i lekarzy. Publikacja, przygotowana przez cenione autorytety i specjalistów-praktyków, zawiera nowe wytyczne, zagadnienia, algorytmy i wskazówki z zakresu ...

Więcej

ISBN/ISSN:

978-83-200-5131-5

DOI:

Wydawnictwo:

PZWL Wydawnictwo Lekarskie

Rok wydania:

2016

Liczba stron:

621

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

Przedmowa24
Rekomendacja26
Od redaktora naukowego28
1. Pierwsza pomoc w stanach zagrożenia życia pochodzenia wewnętrznego Krystyn Sosada, Wojciech Żurawiński30
Piśmiennictwo39
2. Nagłe zatrzymanie krążenia. Zaawansowane czynności resuscytacyjne Przemysław Jałowiecki, Hanna Misiołek, Radosław Marciniak40
2.1. Resuscytacja krążeniowo-oddechowa osoby dorosłej42
2.1.1. Podstawowe zabiegi resuscytacyjne44
2.1.2. Zaawansowane czynności podtrzymywania życia (ALS, advanced life support)50
2.1.3. Rozstrzygające czynności przedłużania życia54
2.2. Algorytmy w resuscytacji55
2.3. Postępowanie w zadławieniu (FBAO, foreign body airway obturation)60
3. Elektroterapia w stanach zagrożenia życia Mariusz Gąsior, Mateusz Tajstra, Elżbieta Gadula-Gacek62
3.1. Wstęp62
3.2. Kardiowersja i defibrylacja elektryczna63
3.3. Elektrostymulacja serca66
3.3.1. Stymulacja czasowa w stanach zagrożenia życia66
3.3.1.1. Stymulacja zewnętrzna67
3.3.1.2. Stymulacja przezprzełykowa68
3.3.1.3. Stymulacja endokawitarna68
3.4. Elektroterapia u osób z implantowanymi elektronicznymi urządzeniami wewnątrzsercowymi71
3.5. Podsumowanie71
Piśmiennictwo72
4. Wstrząs Andrzej Kübler74
4.1. Wprowadzenie74
4.1.1. Definicja i klasyfikacja74
4.1.2. Patomechanizm wstrząsu75
4.1.3. Ogólne zasady leczenia wstrząsu75
4.2. Wstrząs hipowolemiczny (Epidemiologia • Etiopatogeneza • Objawy • Rozpoznanie • Leczenie ratunkowe • Leczenie specjalistyczne)76
4.1.4. Wstrząs – algorytm diagnostyczno-leczniczy: VIP + PS76
4.3. Wstrząs kardiogenny (Epidemiologia • Etiopatogeneza • Objawy • Rozpoznanie • Leczenie ratunkowe • Leczenie specjalistyczne)82
4.4. Wstrząs dystrybucyjny85
4.4.1. Wprowadzenie85
4.4.2. Wstrząs septyczny (Epidemiologia • Etiopatogeneza • Objawy • Rozpoznanie • Leczenie ratunkowe • Leczenie specjalistyczne • Wstrząs septyczny – algorytm diagnostyczno-leczniczy)86
4.4.3. Wstrząs anafilaktyczny (Epidemiologia • Etiopatogeneza • Objawy • Rozpoznanie • Leczenie ratunkowe • Leczenie specjalistyczne • Wstrząs anafilaktyczny – algorytm diagnostyczno-leczniczy)91
4.4.4. Wstrząs neurogenny (Diagnostyka • Epidemiologia • Etiopatogeneza • Objawy • Rozpoznanie • Leczenie ratunkowe • Leczenie specjalistyczne • Wstrząs neurogenny – algorytm)94
4.5. Wstrząs obstrukcyjny (Epidemiologia • Etiopatogeneza • Objawy • Rozpoznanie • Leczenie • Wstrząs obstrukcyjny – algorytm diagnostyczno-leczniczy)96
Piśmiennictwo97
5. Krwotoki zagrażające życiu pochodzenia wewnętrznego Wojciech Żurawiński, Krystyn Sosada98
5.1. Patogeneza wstrząsu krwotocznego99
5.2. Ogólne objawy wstrząsu krwotocznego100
5.3. Medyczne czynności ratunkowe we wstrząsie krwotocznym100
5.4. Najczęstsze rodzaje krwotoków pochodzenia wewnętrznego – epidemiologia, etiologia, rozpoznanie i postępowanie wewnątrzszpitalne101
5.4.1. Krwotok z przewodu pokarmowego101
5.4.1.1. Krwotok z górnego odcinka przewodu pokarmowego (Epidemiologia i etiologia • Rozpoznanie • Postępowanie wewnątrzszpitalne)101
5.4.1.2. Krwotok z dolnego odcinka przewodu pokarmowego (Epidemiologia i etiologia • Rozpoznanie • Postępowanie wewnątrzszpitalne)109
5.4.2. Krwotok z dróg oddechowych (haemoptysis)112
5.4.3. Krwotok do jamy opłucnej113
5.4.4. Krwotok do śródpiersia114
5.4.5. Krwotok do worka osierdziowego114
5.4.6. Krwotok do jamy otrzewnej (haemoperitoneum, haemascos)115
5.4.7. Krwotok do przestrzeni zewnątrzotrzewnowej. Krwiak zaotrzewnowy116
5.4.8. Krwotok do dróg moczowych (haematuria)117
5.4.9. Masywne krwawienie domięśniowe117
5.4.10. Krwotok z nosa (epistaxis)118
5.4.11. Krwotok z dróg rodnych (metrorrhagia)119
5.4.12. Krwotok podpajęczynówkowy119
Piśmiennictwo120
6. Stany zagrożenia życia spowodowane zaburzeniami gospodarki wodno-elektrolitowej i kwasowo-zasadowej Franciszek Kokot, Edward Franek, Andrzej Więcek122
6.1. Zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej122
6.1.1. Uwagi wstępne122
6.1.2. Odwodnienie124
6.1.2.1. Odwodnienie izotoniczne (Etiopatogeneza • Obraz kliniczny • Rozpoznanie • Leczenie)124
6.1.2.2. Odwodnienie hipertoniczne (Etiopatogeneza • Obraz kliniczny • Rozpoznanie • Leczenie)125
6.1.2.3. Odwodnienie hipotoniczne (Etiopatogeneza • Obraz kliniczny • Rozpoznanie • Leczenie)126
6.1.3. Przewodnienie127
6.1.3.1. Przewodnienie izotoniczne (Etiopatogeneza • Obraz kliniczny • Rozpoznanie • Leczenie)127
6.1.3.2. Przewodnienie hipotoniczne (Etiopatogeneza • Obraz kliniczny • Rozpoznanie • Leczenie)128
6.1.3.3. Przewodnienie hipertoniczne (Etiopatogeneza • Obraz kliniczny • Rozpoznanie • Leczenie)129
6.1.4. Hiponatremia (Etiopatogeneza • Obraz kliniczny • Rozpoznanie • Ustalanie przyczyny hiponatremii • Leczenie)130
6.1.5. Hipernatremia (Etiopatogeneza • Obraz kliniczny • Rozpoznanie • Leczenie)139
6.1.6. Hipokaliemia (Etiopatogeneza • Obraz kliniczny • Rozpoznanie • Leczenie)141
6.1.7. Hiperkaliemia (Etiologia i patogeneza • Objawy kliniczne • Rozpoznanie • Leczenie)146
6.1.8. Hipokalcemia (Etiopatogeneza • Objawy kliniczne • Rozpoznanie • Leczenie)150
6.1.9. Hiperkalcemia (Etiopatogeneza • Objawy kliniczne • Rozpoznanie • Leczenie)152
6.1.10. Hipomagnezemia (Etiopatogeneza • Obraz kliniczny • Rozpoznanie • Leczenie)155
6.1.11. Hipermagnezemia (Etiopatogeneza • Objawy kliniczne • Rozpoznanie • Leczenie)156
6.2. Zaburzenia gospodarki kwasowo-zasadowej157
Piśmiennictwo157
7. Stany zagrożenia życia pochodzenia sercowego-naczyniowego Maria Trusz-Gluza158
7.1. Ostre zespoły wieńcowe (Epidemiologia • Etiopatogeneza • Objawy • Rozpoznanie w warunkach przedszpitalnych • Medyczne czynności ratunkowe w miejscu wezwania i podczas transportu • Rozpoznanie w warunkach szpitalnych • Rozpoznanie różnicowe • Leczenie ratunkowe na szpitalnym oddziale ratunkowym przez specjalistę medycyny ratunkowej • Leczenie specjalistyczne na docelowym oddziale szpitalnym prowadzone przez specjalistę w danej dziedzinie)158
7.2. Rozwarstwienie aorty (Epidemiologia • Etiopatogeneza • Objawy • Rozpoznanie w warunkach przedszpitalnych • Medyczne czynności ratunkowe w miejscu wezwania i podczas transportu • Rozpoznanie w warunkach szpitalnych • Rozpoznanie różnicowe • Leczenie ratunkowe na szpitalnym oddziale ratunkowym przez specjalistę medycyny ratunkowej • Leczenie specjalistyczne na docelowym oddziale szpitalnym prowadzone przez specjalistę w danej dziedzinie • Podsumowanie)166
7.3. Zapalenie osierdzia (Epidemiologia • Etiopatogeneza • Objawy • Rozpoznanie w warunkach przedszpitalnych • Medyczne czynności ratunkowe w miejscu wezwania i podczas transportu • Rozpoznanie w warunkach szpitalnych • Rozpoznanie różnicowe • Leczenie ratunkowe na szpitalnym oddziale ratunkowym przez specjalistę medycyny ratunkowej • Leczenie specjalistyczne na docelowym oddziale szpitalnym prowadzone przez specjalistę w danej dziedzinie • Podsumowanie)170
7.4. Tamponada serca (Etiopatogeneza • Objawy • Rozpoznanie w warunkach przedszpitalnych • Medyczne czynności ratunkowe w miejscu wezwania i podczas transportu • Rozpoznanie w warunkach szpitalnych • Rozpoznanie różnicowe • Leczenie ratunkowe na szpitalnym oddziale ratunkowym przez specjalistę medycyny ratunkowej • Leczenie specjalistyczne na docelowym oddziale szpitalnym prowadzone przez specjalistę w danej dziedzinie • Podsumowanie)173
7.5. Ostra niewydolność serca (Epidemiologia • Etiopatogeneza • Objawy • Rozpoznanie w warunkach przedszpitalnych • Medyczne czynności ratunkowe w miejscu wezwania i podczas transportu • Rozpoznanie w warunkach szpitalnych • Rozpoznanie różnicowe • Leczenie ratunkowe na szpitalnym oddziale ratunkowym przez specjalistę medycyny ratunkowej • Leczenie specjalistyczne na docelowym oddziale szpitalnym prowadzone przez specjalistę w danej dziedzinie • Podsumowanie)175
7.6. Zatorowość płucna (Epidemiologia • Etiopatogeneza • Objawy • Rozpoznanie w warunkach przedszpitalnych • Medyczne czynności ratunkowe w miejscu wezwania i podczas transportu • Rozpoznanie w warunkach szpitalnych • Rozpoznanie różnicowe • Leczenie ratunkowe na szpitalnym oddziale ratunkowym przez specjalistę medycyny ratunkowej • Leczenie specjalistyczne na docelowym oddziale szpitalnym prowadzone przez specjalistę w danej dziedzinie • Podsumowanie)180
7.7. Zaburzenia rytmu serca: częstoskurcze (Epidemiologia • Etiopatogeneza • Objawy • Rozpoznanie w warunkach przedszpitalnych • Medyczne czynności ratunkowe w miejscu wezwania i podczas transportu • Rozpoznanie w warunkach szpitalnych • Rozpoznanie różnicowe • Leczenie ratunkowe na szpitalnym oddziale ratunkowym przez specjalistę medycyny ratunkowej • Leczenie specjalistyczne na docelowym oddziale szpitalnym prowadzone przez specjalistę w danej dziedzinie • Podsumowanie)185
7.8. Zaburzenia rytmu serca: bradykardia (Epidemiologia • Etiopatogeneza • Objawy • Rozpoznanie w warunkach przedszpitalnych • Medyczne czynności ratunkowe w miejscu wezwania i podczas transportu • Rozpoznanie w warunkach szpitalnych • Rozpoznanie różnicowe • Leczenie ratunkowe na szpitalnym oddziale ratunkowym przez specjalistę medycyny ratunkowej • Leczenie specjalistyczne na docelowym oddziale szpitalnym prowadzone przez specjalistę w danej dziedzinie)192
7.9. Omdlenie (Epidemiologia • Etiopatogeneza • Objawy • Rozpoznanie w warunkach przedszpitalnych • Rozpoznanie w warunkach szpitalnych • Rozpoznanie różnicowe • Leczenie ratunkowe na szpitalnym oddziale ratunkowym przez specjalistę medycyny ratunkowej • Leczenie specjalistyczne na docelowym oddziale szpitalnym prowadzone przez specjalistę w danej dziedzinie • Podsumowanie)194
7.10. Nadciśnienie tętnicze; stany pilne i naglące (Epidemiologia • Objawy • Rozpoznanie w warunkach przedszpitalnych i szpitalnych • Medyczne czynności ratunkowe w miejscu wezwania i podczas transportu • Leczenie ratunkowe na szpitalnym oddziale ratunkowym przez specjalistę medycyny ratunkowej • Leczenie specjalistyczne na docelowym oddziale szpitalnym prowadzone przez specjalistę w danej dziedzinie)197
8. Stany zagrożenia życia pochodzenia oddechowego Władysław Pierzchała200
8.1. Niewydolność oddychania (Etiopatogeneza • Różnicowanie • Leczenie)200
8.2. Zamknięcie górnych dróg oddechowych (Etiopatogeneza • Objawy • Rozpoznanie doraźne • Medyczne czynności ratunkowe • Rozpoznanie • Rozpoznanie różnicowe • Leczenie ratunkowe w szpitalu • Leczenie szpitalne specjalistyczne)203
8.3. Stan astmatyczny (Etiopatogeneza • Objawy • Rozpoznanie doraźne • Medyczne czynności ratunkowe • Rozpoznanie w warunkach szpitalnych • Rozpoznanie różnicowe • Leczenie ratunkowe w szpitalu • Leczenie szpitalne specjalistyczne • Leczenie szpitalne na OIT))205
8.4. Zaostrzenie przewlekłej obturacyjnej choroby płuc (Etiopatogeneza • Objawy • Rozpoznanie doraźne • Medyczne czynności ratunkowe • Leczenie ratunkowe w szpitalu • Leczenie szpitalne specjalistyczne)209
8.5. Zapalenie płuc wewnątrzszpitalne (Etiopatogeneza • Objawy • Rozpoznanie • Rozpoznanie różnicowe • Medyczne czynności ratunkowe • Leczenie ratunkowe w szpitalu • Leczenie szpitalne specjalistyczne)212
8.6. Ostre zapalenie oskrzelików (Etiopatogeneza • Objawy • Rozpoznanie • Rozpoznanie różnicowe • Medyczne czynności ratunkowe • Leczenie ratunkowe w szpitalu • Leczenie szpitalne specjalistyczne)216
8.7. Odma opłucnowa (Etiopatogeneza • Objawy • Rozpoznanie • Rozpoznanie różnicowe • Medyczne czynności ratunkowe • Leczenie ratunkowe w szpitalu • Leczenie szpitalne specjalistyczne)219
8.8. Zator tętnicy płucnej (Etiopatogeneza • Objawy • Rozpoznanie • Rozpoznanie różnicowe • Medyczne czynności ratunkowe • Leczenie ratunkowe w szpitalu • Leczenie szpitalne specjalistyczne)221
8.9. Płyn w jamie opłucnowej (Etiopatogeneza • Objawy • Rozpoznanie • Rozpoznanie różnicowe • Medyczne czynności ratunkowe • Leczenie ratunkowe w szpitalu • Leczenie szpitalne specjalistyczne)227
8.10. Zespół ostrej niewydolności oddechowej (Etiopatogeneza • Objawy • Rozpoznanie • Rozpoznanie różnicowe • Medyczne czynności ratunkowe • Leczenie ratunkowe w szpitalu • Leczenie szpitalne specjalistyczne)229
8.11. Krwawienie z dróg oddechowych. Krwioplucie (Etiopatogeneza • Objawy • Rozpoznanie • Rozpoznanie różnicowe • Medyczne czynności ratunkowe • Leczenie ratunkowe w szpitalu • Leczenie szpitalne specjalistyczne)231
8.12. Rozsiane krwawienie do pęcherzyków płucnych (Etiopatogeneza • Objawy • Rozpoznanie • Rozpoznanie różnicowe • Medyczne czynności ratunkowe • Leczenie ratunkowe w szpitalu • Leczenie szpitalne specjalistyczne)233
8.13. Powikłania płucne u chorych na AIDS (Etiopatogeneza • Objawy • Rozpoznanie • Rozpoznanie różnicowe • Medyczne czynności ratunkowe • Leczenie ratunkowe w szpitalu • Leczenie szpitalne specjalistyczne)235
9. Stany zagrożenia życia pochodzenia neurologicznego Maciej Świat238
9.1. Bóle głowy (Epidemiologia • Etiopatogeneza • Objawy • Rozpoznanie w warunkach przedszpitalnych • Medyczne czynności ratunkowe w miejscu wezwania i podczas transportu • Rozpoznanie w warunkach szpitalnych • Rozpoznanie różnicowe • Leczenie ratunkowe na szpitalnym oddziale ratunkowym przez specjalistę medycyny ratunkowej • Leczenie specjalistyczne na docelowym oddziale szpitalnym prowadzone przez specjalistę w danej dziedzinie • Podsumowanie zawierające postępowanie diagnostyczno-terapeutyczne)238
9.2. Napady padaczkowe (Epidemiologia • Etiopatogeneza • Objawy • Rozpoznanie w warunkach przedszpitalnych • Medyczne czynności ratunkowe w miejscu wezwania i podczas transportu • Rozpoznanie w warunkach szpitalnych • Rozpoznanie różnicowe • Leczenie ratunkowe na szpitalnym oddziale ratunkowym przez specjalistę medycyny ratunkowej • Leczenie specjalistyczne na docelowym oddziale szpitalnym prowadzone przez specjalistę w danej dziedzinie • Podsumowanie zawierające postępowanie diagnostyczno-terapeutyczne)245
9.3. Udar mózgu (Epidemiologia • Etiopatogeneza • Objawy • Rozpoznanie w warunkach przedszpitalnych • Medyczne czynności ratunkowe w miejscu wezwania i podczas transportu • Rozpoznanie w warunkach szpitalnych • Rozpoznanie różnicowe • Leczenie ratunkowe na szpitalnym oddziale ratunkowym przez specjalistę medycyny ratunkowej • Leczenie specjalistyczne na docelowym oddziale szpitalnym prowadzone przez specjalistę w danej dziedzinie • Podsumowanie zawierające postępowanie diagnostyczno-terapeutyczne)251
9.4. Zawroty głowy (Epidemiologia • Etiopatogeneza • Objawy • Rozpoznanie w warunkach przedszpitalnych • Medyczne czynności ratunkowe w miejscu wezwania i podczas transportu • Rozpoznanie w warunkach szpitalnych • Rozpoznanie różnicowe • Leczenie ratunkowe na szpitalnym oddziale ratunkowym przez specjalistę medycyny ratunkowej • Leczenie specjalistyczne na docelowym oddziale szpitalnym prowadzone przez specjalistę w danej dziedzinie • Podsumowanie zawierające postępowanie diagnostyczno-terapeutyczne)262
9.5. Neuroinfekcje (Epidemiologia • Etiopatogeneza • Objawy • Rozpoznanie w warunkach przedszpitalnych • Medyczne czynności ratunkowe w miejscu wezwania i podczas transportu • Rozpoznanie w warunkach szpitalnych • Rozpoznanie różnicowe • Leczenie ratunkowe na szpitalnym oddziale ratunkowym przez specjalistę medycyny ratunkowej • Leczenie specjalistyczne na docelowym oddziale szpitalnym prowadzone przez specjalistę w danej dziedzinie • Podsumowanie zawierające postępowanie diagnostyczno-terapeutyczne)270
Piśmiennictwo279
10. Stany zagrożenia życia pochodzenia gastroenterologicznego Marek Hartleb, Ewa Nowakowska-Duława280
10.1. Ostre zapalenie trzustki (Epidemiologia • Etiopatogeneza • Objawy • Rozpoznanie w warunkach pozaszpitalnych • Medyczne czynności ratunkowe w miejscu wezwania i podczas transportu • Rozpoznanie w warunkach szpitalnych • Rozpoznanie różnicowe • Leczenie ratunkowe na szpitalnym oddziale ratunkowym przez specjalistę medycyny ratunkowej • Leczenie specjalistyczne na docelowym oddziale szpitalnym prowadzone przez specjalistę w danej dziedzinie • Podsumowanie)280
10.2. Toksyczne rozdęcie okrężnicy (Epidemiologia • Etiopatogeneza • Objawy • Rozpoznanie w warunkach pozaszpitalnych • Medyczne czynności ratunkowe w miejscu wezwania i podczas transportu • Rozpoznanie w warunkach szpitalnych • Rozpoznanie różnicowe • Leczenie ratunkowe na szpitalnym oddziale ratunkowym przez specjalistę medycyny ratunkowej • Leczenie specjalistyczne prowadzone przez specjalistę gastroenterologa • Podsumowanie)288
10.3. Ostra niewydolność wątroby (Epidemiologia • Etiopatogeneza • Objawy • Rozpoznanie w warunkach pozaszpitalnych • Medyczne czynności ratunkowe w miejscu wezwania i podczas transportu • Rozpoznanie w warunkach szpitalnych • Rozpoznanie różnicowe • Leczenie ratunkowe na szpitalnym oddziale ratunkowym przez specjalistę medycyny ratunkowej • Leczenie specjalistyczne prowadzone przez specjalistę gastroenterologa • Podsumowanie)291
10.4. Zapalenie dróg żółciowych (Epidemiologia • Etiopatogeneza • Objawy • Rozpoznanie w warunkach pozaszpitalnych • Medyczne czynności ratunkowe w miejscu wezwania i podczas transportu • Rozpoznanie w warunkach szpitalnych • Rozpoznanie różnicowe • Leczenie ratunkowe na szpitalnym oddziale ratunkowym przez specjalistę medycyny ratunkowej • Leczenie specjalistyczne na docelowym oddziale szpitalnym prowadzone przez specjalistę w danej dziedzinie • Podsumowanie)296
Piśmiennictwo301
11. Stany zagrożenia życia pochodzenia nerkowego Teresa Nieszporek, Andrzej Więcek302
11.1. Ostre uszkodzenie nerek (Epidemiologia • Etiopatogeneza • Objawy • Rozpoznanie w momencie wezwania zespołu ratunkowego • Medyczne czynności ratunkowe w miejscu wezwania i transportu • Rozpoznanie w warunkach szpitalnych • Rozpoznanie różnicowe • Leczenie ratunkowe na szpitalnym oddziale ratunkowym przez specjalistę medycyny ratunkowej • Leczenie specjalistyczne na oddziale szpitalnym prowadzone przez specjalistę w danej dziedzinie • Podsumowanie) Podsumowanie302
Piśmiennictwo313
11.2. Przewlekła choroba nerek (Epidemiologia • Etiopatogeneza • Objawy • Rozpoznanie • Leczenie specjalistyczne na oddziale szpitalnym prowadzone przez specjalistę w danej dziedzinie • Stany zagrożenia życia u chorych dializowanych • Podsumowanie)314
Piśmiennictwo320
12. Stany nagłe w hematologii i onkologii Barbara Nasiłowska-Adamska, Iwona Malinowska322
12.1. Zespół rozpadu guza (ZRG) (Epidemiologia • Etiopatogeneza • Objawy • Profilaktyka • Rozpoznanie w warunkach szpitalnych • Rozpoznanie różnicowe • Leczenie ratunkowe na szpitalnym oddziale ratunkowym przez specjalistę medycyny ratunkowej/leczenie specjalistyczne322
12.2. Neutropenia, gorączka neutropeniczna i neutropeniczne zapalenie jelit (Epidemiologia • Rozpoznanie • Leczenie • Neutropeniczne zapalenie jelit)331
12.3. Ucisk na rdzeń kręgowy (Etiologia • Rozpoznanie • Diagnoza • Leczenie)339
12.4. Zespół nadlepkości krwi (Etiologia • Etiopatogeneza • Objawy • Rozpoznanie w warunkach przedszpitalnych • Medyczne czynności ratunkowe w miejscu wezwania i podczas transportu • Rozpoznanie w warunkach szpitalnych • Leczenie ratunkowe na szpitalnym oddziale ratunkowym przez specjalistę medycyny ratunkowej • Leczenie specjalistyczne na docelowym oddziale szpitalnym prowadzone przez specjalistę w danej dziedzinie)342
12.5. Rozsiane wykrzepianie wewnątrznaczyniowe (Etiologia • Etiopatogeneza • Objawy • Rozpoznanie • Rozpoznanie różnicowe • Leczenie)349
Piśmiennictwo354
13. Stany zagrożenia życia w cukrzycy Krzysztof Strojek356
13.1. Klasyfikacja cukrzycy (WHO, 1997)356
13.2. Stany zagrożenia życia związane z hiperglikemią358
13.3. Kryteria diagnostyczne śpiączek cukrzycowych360
13.4. Leczenie śpiączek cukrzycowych361
13.4.1. Wlew insuliny361
13.4.2. Nawodnienie chorego361
13.4.3. Podaż wodorowęglanów362
13.5. Stany ze spadkiem stężenia glukozy (hipoglikemia)363
13.6. Klasyfikacja hipoglikemii365
13.7. Leczenie hipoglikemii366
Piśmiennictwo366
14. Wybrane stany zagrożenia życia pochodzenia endokrynnego Dariusz Kajdaniuk, Beata Kos-Kudła, Bogdan Marek368
14.1. Przełomy tarczycowe368
14.1.1. Definicje368
14.1.1.1. Przełom tarczycowy hipermetaboliczny (tyreotoksyczny) (Epidemiologia • Etiopatogeneza • Objawy • Rozpoznanie w warunkach przedszpitalnych • Medyczne czynności ratunkowe w miejscu wezwania i podczas transportu • Rozpoznanie w warunkach szpitalnych • Rozpoznanie różnicowe • Leczenie ratunkowe na szpitalnym oddziale ratunkowym przez specjalistę medycyny ratunkowej • Leczenie specjalistyczne na docelowym oddziale szpitalnym prowadzone przez specjalistę w danej dziedzinie)368
14.1.1.2. Przełom tarczycowy hipometaboliczny (śpiączka w przebiegu obrzęku śluzowatego; śpiączka hipometaboliczna) (Epidemiologia • Etiopatogeneza • Objawy • Rozpoznanie w warunkach przedszpitalnych • Medyczne czynności ratunkowe w miejscu wezwania i podczas transportu • Rozpoznanie w warunkach szpitalnych • Rozpoznanie różnicowe • Leczenie ratunkowe na szpitalnym oddziale ratunkowym przez specjalistę medycyny ratunkowej • Leczenie specjalistyczne na docelowym oddziale szpitalnym prowadzone przez specjalistę w danej dziedzinie)373
14.1.1.3. Przełom nadnerczowy (Epidemiologia • Etiopatogeneza • Objawy • Rozpoznanie w warunkach przedszpitalnych • Medyczne czynności ratunkowe w miejscu wezwania i podczas transportu • Rozpoznanie w warunkach szpitalnych • Rozpoznanie różnicowe • Leczenie ratunkowe na szpitalnym oddziale ratunkowym przez specjalistę medycyny ratunkowej • Leczenie specjalistyczne na docelowym oddziale szpitalnym prowadzone przez specjalistę w danej dziedzinie)378
14.1.1.4. Przełom nadciśnieniowy wywołany przez guzy wydzielające katecholaminy (hormonalnie czynne PPGL) (Epidemiologia • Etiopatogeneza • Objawy • Rozpoznanie w warunkach przedszpitalnych • Medyczne czynności ratunkowe w miejscu wezwania i podczas transportu • Rozpoznanie w warunkach szpitalnych • Rozpoznanie różnicowe • Leczenie ratunkowe na szpitalnym oddziale ratunkowym przez specjalistę medycyny ratunkowej • Leczenie specjalistyczne na docelowym oddziale szpitalnym prowadzone przez specjalistę w danej dziedzinie)381
14.1.1.5. Przełom hiperkalcemiczny (Epidemiologia • Etiopatogeneza • Objawy • Rozpoznanie w warunkach przedszpitalnych • Medyczne czynności ratunkowe w miejscu wezwania i podczas transportu • Rozpoznanie w warunkach szpitalnych • Rozpoznanie różnicowe • Leczenie ratunkowe na szpitalnym oddziale ratunkowym przez specjalistę medycyny ratunkowej • Leczenie specjalistyczne na docelowym oddziale szpitalnym prowadzone przez specjalistę w danej dziedzinie)384
14.1.1.6. Przełom hipokalcemiczny (Epidemiologia • Etiopatogeneza • Objawy • Rozpoznanie w warunkach przedszpitalnych • Medyczne czynności ratunkowe w miejscu wezwania i podczas transportu • Rozpoznanie w warunkach szpitalnych • Rozpoznanie różnicowe • Leczenie ratunkowe na szpitalnym oddziale ratunkowym przez specjalistę medycyny ratunkowej • Leczenie specjalistyczne na docelowym oddziale szpitalnym prowadzone przez specjalistę w danej dziedzinie)387
Piśmiennictwo390
15. Wpływ otyłości na wybrane narządy i układy Michał Holecki, Jan Duława392
15.1. Wstęp392
15.2. Układ sercowo-naczyniowy393
15.2.1. Nadciśnienie tętnicze393
15.2.2. Choroba niedokrwienna serca393
15.3. Układ pokarmowy395
15.4. Układ mięśniowo-szkieletowy396
15.5. Układ oddechowy396
15.5.1. Otyłość a zespół obturacyjnego bezdechu we śnie397
15.6. Układ moczowo-płciowy398
15.7. Układ wydzielania wewnętrznego398
15.7.1. Hiperinsulinemia399
15.7.2. Hormony płciowe399
15.8. Otyłość a rozwój chorób nowotworowych400
15.7.3. Hormon wzrostu400
15.7.4. Glikokortykosteroidy400
Piśmiennictwo401
16. Stany zagrożenia życia u chorych agresywnych i z zaburzeniami psychicznymi Małgorzata Janas-Kozik404
16.1. Stany wymagające natychmiastowej interwencji psychiatrycznej będące objawem chorób lub zaburzeń psychicznych405
16.1.1. Tendencje samobójcze i samouszkodzenia405
16.1.1.1. Tendencje samobójcze (Epidemiologia • Etiopatogeneza • Objawy • Rozpoznanie różnicowe • Medyczne czynności ratunkowe • Rozpoznanie w warunkach szpitalnych)405
16.1.1.2. Samouszkodzenia (Epidemiologia • Etiopatogeneza • Objawy • Rozpoznanie różnicowe • Medyczne czynności ratunkowe • Rozpoznanie w warunkach szpitalnych)408
16.1.2. Pobudzenie i agresja (Epidemiologia • Etiopatogeneza • Objawy • Rozpoznanie różnicowe • Medyczne czynności ratunkowe • Rozpoznanie w warunkach szpitalnych)412
16.1.3. Zachowania zdezorganizowane (Epidemiologia • Etiopatogeneza • Objawy • Rozpoznanie różnicowe • Medyczne czynności ratunkowe • Rozpoznanie w warunkach szpitalnych)416
16.1.4. Lęk (Epidemiologia • Etiopatogeneza • Objawy • Rozpoznanie różnicowe • Medyczne czynności ratunkowe • Rozpoznanie w warunkach szpitalnych)418
16.1.5. Katatonia (Epidemiologia • Etiopatogeneza • Rozpoznanie różnicowe • Medyczne czynności ratunkowe • Rozpoznanie w warunkach szpitalnych)420
16.1.6. Majaczenie (Epidemiologia • Etiopatogeneza • Objawy • Rozpoznanie różnicowe • Medyczne czynności ratunkowe • Rozpoznanie w warunkach szpitalnych)422
16.1.7. Objawy niepożądane po stosowaniu leków psychotropowych (Medyczne czynności ratunkowe • Rozpoznanie w warunkach szpitalnych)426
16.2. Objawy psychiczne chorób na podłożu somatycznym431
16.2.1 Limbiczne zapalenie mózgu (Epidemiologia • Etiopatogeneza • Objawy • Rozpoznanie różnicowe • Medyczne czynności ratunkowe • Rozpoznanie w warunkach szpitalnych)431
16.2.2. Otępienie (Epidemiologia • Etiopatogeneza • Objawy • Rozpoznanie różnicowe • Medyczne czynności ratunkowe • Rozpoznanie w warunkach szpitalnych)434
16.2.3. Większe zaburzenia neuropoznawcze435
16.2.4. Łagodne zaburzenia neuropoznawcze (Rozpoznanie różnicowe • Medyczne czynności ratunkowe • Rozpoznanie w warunkach szpitalnych)435
16.3. Ostre zaburzenia psychiczne437
16.3.1. Ostre zaburzenia psychotyczne (Epidemiologia • Etiopatogeneza • Objawy • Rozpoznanie różnicowe)437
16.3.2. Zaburzenia nastroju psychotyczne i niepsychotyczne (mania i depresja) (Epidemiologia • Etiopatogeneza • Objawy • Rozpoznanie różnicowe)438
16.3.3. Dezorganizujące zaburzenie regulacji nastroju439
16.3.4. Okresowe zaburzenia eksplozywne440
16.3.5. Ostre zaburzenia stresowe440
16.3.6. Zaburzenia wywołane nowymi substancjami psychoaktywnymi (Medyczne czynności ratunkowe • Rozpoznanie w warunkach szpitalnych)441
Piśmiennictwo444
17. Specyfika postępowania z chorymi w wieku podeszłym w stanie zagrożenia życia Jarosław Derejczyk446
17.1. Ocena chorego geriatrycznego z pogorszeniem stanu zdrowia446
17.2. Homeostaza wodno-elektrolitowa a ostre stany zagrożenia życia449
Piśmiennictwo449
Piśmiennictwo453
17.3. Majaczenie454
17.4. Gorączka u osoby starszej w ciężkim stanie456
Piśmiennictwo456
Piśmiennictwo457
17.5. Omdlenia i upadki458
Piśmiennictwo460
17.6. Zatorowość płucna461
Piśmiennictwo462
17.7. Konsekwencje nieprawidłowego stosowania leków – jatropatogenia463
17.8. Kardiomiopatia stresowa464
Piśmiennictwo464
Piśmiennictwo465
18. Wybrane stany zagrożenia życia w ostrych zatruciach Magdalena Łukasik-Głębocka466
18.1. Rozpoznanie w warunkach przedszpitalnych467
18.1.1. Badanie podmiotowe467
18.2. Postępowanie na miejscu zdarzenia i w trakcie transportu468
18.1.2. Badanie przedmiotowe468
18.1.3. Badania dodatkowe468
18.3. Rozpoznanie w warunkach szpitalnych469
18.3.1. Badanie przedmiotowe469
18.3.1.1. Ilościowe zaburzenia świadomości469
18.3.1.2. Jakościowe zaburzenia świadomości470
18.3.1.3. Drgawki uogólnione471
18.3.1.4. Hiperkinezy472
18.3.1.5. Zaburzenia oddychania472
18.3.1.6. Zaburzenia układu krążenia473
18.3.1.7. Zaburzenia ciepłoty ciała474
18.3.1.8. Uszkodzenie wątroby i nerek475
18.3.1.9. Zespoły objawów – toksydromy477
18.3.2. Badania dodatkowe486
18.4. Leczenie na szpitalnym oddziale ratunkowym489
18.4.1. Dekontaminacja489
18.4.1.1. Dekontaminacja przewodu pokarmowego489
18.4.1.2. Dekontaminacja skóry492
18.5. Leczenie na oddziale docelowym493
18.5.1. Odtrutki493
18.5.2. Metody przyspieszające eliminację trucizn493
18.4.1.3. Dekontaminacja oczu493
18.5.2.1. Wielokrotne podawanie węgla aktywowanego („dializa jelitowa”)493
18.5.2.2. Alkalizacja moczu494
18.5.2.3. Pozaustrojowa eliminacja trucizn495
18.6. Ośrodki toksykologiczne497
Piśmiennictwo499
19. Wybrane stany zagrożenia życia pochodzenia środowiskowego Marek Kawecki, Przemysław Strzelec500
19.1. Oparzenia dróg oddechowych – obrażenie inhalacyjne (Epidemiologia • Przyczyny • Objawy • Rozpoznanie w warunkach przedszpitalnych • Medyczne czynności ratunkowe w miejscu wezwania i podczas transportu • Rozpoznanie w warunkach szpitalnych • Rozpoznanie różnicowe • Leczenie ratunkowe na szpitalnym oddziale ratunkowym przez specjalistę medycyny ratunkowej • Leczenie specjalistyczne • Postępowanie w przypadku podejrzenia oparzeń dróg oddechowych)500
19.2. Oparzenia powłoki ciała i głębiej położonych struktur (Epidemiologia • Etiopatogeneza • Objawy • Rozpoznanie w warunkach przedszpitalnych • Medyczne czynności ratunkowe w miejscu wezwania i podczas transportu • Rozpoznanie w warunkach szpitalnych • Rozpoznanie różnicowe • Leczenie ratunkowe na szpitalnym oddziale ratunkowym • Leczenie specjalistyczne na docelowym oddziale szpitalnym • Postępowanie w przypadku oparzeń)509
19.3. Oparzenia chemiczne (Epidemiologia • Etiopatogeneza • Objawy • Rozpoznanie w warunkach przedszpitalnych • Medyczne czynności ratunkowe w miejscu wezwania i podczas transportu • Rozpoznanie w warunkach szpitalnych • Rozpoznanie różnicowe • Leczenie ratunkowe na szpitalnym oddziale ratunkowym przez specjalistę medycyny ratunkowej • Leczenie specjalistyczne na docelowym oddziale szpitalnym prowadzone przez specjalistę w danej dziedzinie) • Postępowanie w przypadku oparzeń chemicznych i elektrycznych524
19.4. Oparzenia jonizujące (Epidemiologia • Etiopatogeneza • Objawy • Rozpoznanie w warunkach przedszpitalnych • Medyczne czynności ratunkowe w miejscu wezwania i podczas transportu • Rozpoznanie w warunkach szpitalnych • Rozpoznanie różnicowe • Leczenie ratunkowe na szpitalnym oddziale ratunkowym przez specjalistę medycyny ratunkowej • Leczenie specjalistyczne na docelowym oddziale szpitalnym • Postępowanie w przypadku oparzeń)528
19.5. Oparzenie elektryczne i porażenie prądem elektrycznym (Epidemiologia • Etiopatogeneza • Objawy • Rozpoznanie w warunkach przedszpitalnych • Medyczne czynności ratunkowe w miejscu wezwania i podczas transportu • Rozpoznanie w warunkach szpitalnych • Rozpoznanie różnicowe • Leczenie ratunkowe na szpitalnym oddziale ratunkowym przez specjalistę medycyny ratunkowej • Leczenie specjalistyczne na docelowym oddziale szpitalnym prowadzone przez specjalistę w danej dziedzinie)531
19.6. Porażenia piorunem (Epidemiologia • Etiopatogeneza • Objawy • Rozpoznanie w warunkach przedszpitalnych • Medyczne czynności ratunkowe w miejscu wezwania i podczas transportu • Rozpoznanie w warunkach szpitalnych • Rozpoznanie różnicowe • Leczenie ratunkowe na szpitalnym oddziale ratunkowym przez specjalistę medycyny ratunkowej • Leczenie specjalistyczne na docelowym oddziale szpitalnym prowadzone przez specjalistę w danej dziedzinie)536
19.7. Przegrzanie, wyczerpanie cieplne, udar cieplny (Epidemiologia • Etiopatogeneza • Objawy • Rozpoznanie w warunkach przedszpitalnych • Medyczne czynności ratunkowe w miejscu wezwania i podczas transportu • Rozpoznanie w warunkach szpitalnych • Rozpoznanie różnicowe • Leczenie ratunkowe na szpitalnym oddziale ratunkowym przez specjalistę medycyny ratunkowej • Leczenie specjalistyczne • Postępowanie w przypadku hipertermii)540
19.8. Stany związane z działaniem niskiej temperatury – odmrożenia, odmroziny i stopa okopowa (Epidemiologia • Etiopatogeneza • Objawy • Rozpoznanie w warunkach przedszpitalnych • Medyczne czynności ratunkowe w miejscu wezwania i podczas transportu • Rozpoznanie w warunkach szpitalnych • Rozpoznanie różnicowe • Leczenie ratunkowe na szpitalnym oddziale ratunkowym przez specjalistę medycyny ratunkowej • Leczenie specjalistyczne na docelowym oddziale szpitalnym • Postępowanie w przypadku odmrożeń)544
19.9. Hipotermia (Epidemiologia • Etiopatogeneza • Objawy • Rozpoznanie w warunkach przedszpitalnych • Medyczne czynności ratunkowe w miejscu wezwania i podczas transportu • Rozpoznanie w warunkach szpitalnych • Rozpoznanie różnicowe • Leczenie ratunkowe na szpitalnym oddziale ratunkowym • Leczenie specjalistyczne na docelowym oddziale szpitalnym • Postępowanie w hipotermii)550
Piśmiennictwo555
20. Martwicze infekcje tkanek miękkich i skóry zagrażające życiu Justyna Glik, Marek Kawecki556
20.1. Medyczne czynności ratunkowe w miejscu wezwania i podczas transportu558
20.2. Rozpoznanie w warunkach szpitalnych558
20.3. Najważniejsze postacie kliniczne martwiczych infekcji tkanek miękkich560
20.4. Leczenie ratunkowe na szpitalnym oddziale ratunkowym563
20.5. Leczenie specjalistyczne na docelowym oddziale szpitalnym563
20.6. Leczenie chirurgiczne piorunujących infekcji skóry i tkanek miękkich564
20.7. Antybiotykoterapia565
20.8. Terapia hiperbaryczna566
Piśmiennictwo567
Podsumowanie567
21. Aspekty psychologiczne w stanach zagrożenia życia Bernadetta Izydorczyk568
21.1. Sytuacje zagrożenia życia – definicje psychologiczne568
21.2. Profil psychologicznych symptomów u osoby w ostrym stanie zagrożenia życia571
21.2.1. Charakterystyka specyficznych stanów emocjonalnych572
21.2.2. Charakterystyka myślenia i zniekształceń poznawczych574
21.2.3. Cierpienie i ból osoby w sytuacji zagrożenia życia576
21.3. Psychologiczna epidemiologia i etiopatogeneza ostrych stanów zagrożenia życia577
21.4. Osobowość a reakcja na stres związany ze stanem zagrożenia życia580
21.5. Psychologiczna pomoc w sytuacji zagrożenia życia581
21.6. Podsumowanie584
Piśmiennictwo584
22. Wybrane procedury zabiegowe w stanach zagrożenia życia Anna Kunsdorf-Wnuk, Hanna Cholewa586
22.1. Zabiegi zapewniające drożność górnych dróg oddechowych586
22.1.1. Rękoczyny udrażniające górne drogi oddechowe587
22.1.2. Intubacja tchawicy588
22.1.3. Alternatywa intubacji – nadgłośniowe przyrządy do udrażniania dróg oddechowych (SAD)595
22.1.4. Konikotomia597
22.1.5. Tracheotomia598
22.2. Dostęp naczyniowy599
22.2.1 Kaniulacja żył obwodowych599
22.2.2. Kaniulacja żył centralnych599
22.2.3. Rola ultrasonografii w kaniulacji żył centralnych604
22.2.4. Kaniulacja tętnic605
22.3. Dostęp doszpikowy607
22.4. Perikardiocenteza609
22.5. Torakocenteza i drenaż jamy opłucnej610
Piśmiennictwo613
Skorowidz614

14.1.1.1.Przełomtarczycowyhipermetaboliczny(tyreotoksyczny)

(Epidemiologia•Etiopatogeneza•Objawy•Rozpoznanie

wwarunkachprzedszpitalnych•Medyczneczynności

ratunkowewmiejscuwezwaniaipodczastransportu•

Rozpoznaniewwarunkachszpitalnych•Rozpoznanie

różnicowe•Leczenieratunkowenaszpitalnymoddziale

ratunkowymprzezspecjalistęmedycynyratunkowej•

Leczeniespecjalistycznenadocelowymoddzialeszpitalnym

prowadzoneprzezspecjalistęwdanejdziedzinie)..........339

14.1.1.2.Przełomtarczycowyhipometaboliczny(śpiączkawprzebiegu

obrzękuśluzowatego;śpiączkahipometaboliczna)

(Epidemiologia•Etiopatogeneza•Objawy•Rozpoznanie

wwarunkachprzedszpitalnych•Medyczneczynności

ratunkowewmiejscuwezwaniaipodczastransportu•

Rozpoznaniewwarunkachszpitalnych•Rozpoznanie

różnicowe•Leczenieratunkowenaszpitalnymoddziale

ratunkowymprzezspecjalistęmedycynyratunkowej•

Leczeniespecjalistycznenadocelowymoddzialeszpitalnym

prowadzoneprzezspecjalistęwdanejdziedzinie)..........344

14.1.1.3.Przełomnadnerczowy(Epidemiologia•Etiopatogeneza•

Objawy•Rozpoznaniewwarunkachprzedszpitalnych•

Medyczneczynnościratunkowewmiejscuwezwaniaipodczas

transportu•Rozpoznaniewwarunkachszpitalnych•

Rozpoznanieróżnicowe•Leczenieratunkowenaszpitalnym

oddzialeratunkowymprzezspecjalistęmedycynyratunkowej•

Leczeniespecjalistycznenadocelowymoddzialeszpitalnym

prowadzoneprzezspecjalistęwdanejdziedzinie)..........349

14.1.1.4.Przełomnadciśnieniowywywołanyprzezguzywydzielające

katecholaminy(hormonalnieczynnePPGL)(Epidemiologia•

Etiopatogeneza•Objawy•Rozpoznaniewwarunkach

przedszpitalnych•Medyczneczynnościratunkowewmiejscu

wezwaniaipodczastransportu•Rozpoznaniewwarunkach

szpitalnych•Rozpoznanieróżnicowe•Leczenieratunkowe

naszpitalnymoddzialeratunkowymprzezspecjalistęmedycyny

ratunkowej•Leczeniespecjalistycznenadocelowymoddziale

szpitalnymprowadzoneprzezspecjalistęwdanejdziedzinie)...352

14.1.1.5.Przełomhiperkalcemiczny(Epidemiologia•Etiopatogeneza•

Objawy•Rozpoznaniewwarunkachprzedszpitalnych•

Medyczneczynnościratunkowewmiejscuwezwaniaipodczas

transportu•Rozpoznaniewwarunkachszpitalnych•

Rozpoznanieróżnicowe•Leczenieratunkowenaszpitalnym

oddzialeratunkowymprzezspecjalistęmedycynyratunkowej•

Leczeniespecjalistycznenadocelowymoddzialeszpitalnym

prowadzoneprzezspecjalistęwdanejdziedzinie)..........355

14.1.1.6.Przełomhipokalcemiczny(Epidemiologia•Etiopatogeneza•

Objawy•Rozpoznaniewwarunkachprzedszpitalnych•

Medyczneczynnościratunkowewmiejscuwezwania

SPISTREŚCI

Brak wyników

Ostre stany zagrożenia życia w chorobach wewnętrznych

Treść książki

Znajdź bibliotekę blisko siebie, i uzyskaj dostęp do ebooka w systemie IBUK Libra