Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
28
Relacjejednostkiiśrodowiskawcyklużyciajednostki
ciństwiegłówniefizycznej,późniejfizycznejispołecznej).Ponadtozachowanieczłowieka
zależyodtego,wjakimśrodowiskumamiejsce(por.Bronfenbrenner,1979).Wmiejscach
(np.szkoła,parkczybank),wktórychfunkcjonujeczłowiek,wymaganeodniegookreślone
zachowania,adoświadczenianabywanewnichmająwpływnaprzebiegrozwoju(Brzezińska,
2004;por.Bańka,2002).
Drugimznaczącymrodzajemnaciskówzwiązanychzkontekstemzewnętrznym,jakim
podlegaczłowiek,jestkontekstspołeczny.Ponieważniewynikająoneznaturydoświadcza-
negoprzedmiotuoraznadaneprzezludzijakouczestnikówkultury,nosząmianospołecz-
nychnaciskówpośrednich.Zanurzenierozwijającegosięczłowiekawkontekściespołecznym
oznacza,żedoświadczanyprzezpodmiotobiektwzależnościodsytuacjizmieniaswojezna-
czenienadawaneprzezludziwtworzonychprzeznichsytuacjach.Zkontekstemspołecznym
łączysięponadtoproblemprzekazówkulturowychdotyczącychformułowaniaoczekiwań
odnośniedopożądanegozachowania.Odbywasiętopoprzezkomunikatywerbalneinie-
werbalne,stanowiąceswegorodzajukomentarzdopostrzeganychobiektówfizycznych,ich
układuczyjakiegośzdarzenia(Brzezińska,2004).
Możnawyróżnićnastępującerodzajeoddziaływańkontekstuzewnętrznegonarozwój
jednostki:1)podtrzymanieprocesuzmianrozwojowych,2)zmianatempadokonywania
sięzmianrozwojowychprzezpodejmowaniedziałańprzyspieszającychlubopóźniających,
3)zmianadotychczasowegokierunkudziałaniajednostki.Wprzypadkupodtrzymywania
zmianrozwojowychaktywnośćotoczeniaograniczasiędotworzeniaoptymalnegokontekstu
działania,np.poprzezorganizacjęprzestrzeniczyczasubądźteżdostarczenieodpowied-
nichprzedmiotów.Wdrugimrodzajuoddziaływańkontekstuzewnętrznegocechąwspól-
jestwspieranieaktywnościjużpodjętejprzezjednostkęorazwarunkówdooptymalizacji
przebiegurealizowanegozadaniaimaksymalizacjiuzyskiwanegoefektu(przyspieszanie)lub
hamowanieaktywnościjednostkidodeprywacjisensorycznej,emocjonalnej,poznawczej
czyspołecznej,comożedotyczyćwybranejmodalnościlubmiećcharakterglobalny.Wprzy-
padkutrzeciegorodzajuoddziaływaństanowiąoneinterwencjęnaruszającądotychczasowy
przebiegdziałaniapodmiotuwceluprzekształceniagowinne,zorganizowanewedługno-
wychzasad.Wtymprzypadkuistotnajestjednaknietylkoingerencjawaktywnośćjednostki,
alerównieżaktywnawspółpraca,udzieleniewsparcia,apartnerstajesięistotnymwarunkiem
dokonaniasięzmianyrozwojowej(Brzezińska,2004).
1.3.2.Wybranekoncepcjekonteksturozwojuwpsychologii
ZaBronfenbrenneremiCrouterem(1983)możnawyróżnićwieleróżnychujęćśrodowiska
rozwoju.Możeonobyćrozumianejakozwiązkimiędzyludźmi,aszczególniewrodzinie
(Freud),polepsychologiczne/przestrzeńżyciowa(Lewin),wewnętrznakonstrukcja(Pia-
get),socjalizacjakulturowa(Hall),układbodźców(Hebb),zbiórsymbolicznychinterakcji
(chicagowskaszkołasymbolicznegointerakcjonizmu),kontekstkulturowy(Wygotski)(por.
Brzezińska,2004).Odlat60.XXwiekupojawiająsiękoncepcje,którepodkreślająstały,dyna-