Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
wiedzakształtowanawwynikubadaniaźródeł42.Tenstan
rzeczydoskonaleobrazująpoglądyJoachimaLelewela
natakzwane„dziejebajeczne”.Jegokrytycznalektura
ŚpiewówhistorycznychNiemcewiczadotyczyłagłównie
przypisów,któreformułujączarysdziejówpowinny–zda-
niemrecenzenta–zaznaczyćdystanswobecwątków
baśniowychilegendarnych43.Autorkapracyospornym
rozumieniuprawdyhistorycznejprzezromantykówiLele-
welastwierdza:
Lelewel,podobniejakromantycy,dostrzegałkulturowozakorze-
nionyzwiązekzmitemipoezją.Jednakżeobiestrony,rozumiejąc
tenzwiązekodmiennie,odmiennieteżoceniaływartośćinforma-
cyjnąpodańniepewnych.Dlaromantykówpodaniainarodowe
legendybyłyprzetworzoną„historiążywą”,przechowanąwpa-
mięciluducząstkąodległejprzeszłości.Zkoleikrytyczneira-
cjonalistycznestanowiskohistorykówwobectekstówkulturo-
wychdoprowadziłodozakwestionowaniazarównoprawdziwości
znacznychobszarówdotychczasowejwiedzyoświecieminionym,
jakrównieżpewnychutrwalonychwkulturzesposobówprzed-
stawianiawiedzy.Wobectakiegostanurzeczyzaprotestowali
romantycy,dostrzegającniebezpieczeństwowograniczeniupola
widzeniairozumieniaświatadoświadczanegojakorzeczywisty.
Dlanichrozumienieprawdyohistorii,wykraczającznaczniepo-
zapoziomfaktograficznytekstów,zaczynałosiędopieronapo-
ziomieprzynależnościcałejwypowiedzidokręgukultury44.
___
____
___
___
___
42Zob.K.Pomian,Historia.Naukawobecpamięci,op.cit.,s.175in.
43J.Lelewel,„Śpiewyhistoryczne”JulianaUrsynaNiemcewiczapod
względemhistoriiuważane,w:Rozbiorydziełobejmującychalbodzieje,
alborzeczypolskie,Poznań1844,s.57–58.Wartoporównaćstanowis-
koLelewelawobec„dziejówbajecznych”zestosunkiemdonichpisa-
rzydobyoświecenia,zwłaszczaKrasickiegoiNaruszewicza,zob.na
tentematJ.Maślanka,Literaturaadziejebajeczne,Warszawa1984,
s.70–113.
44V.Julkowska,Leleweliromantycy–spórorozumienieprawdyhi-
storycznej,w:Swoiiobcy.StudiazdziejówmyśliWielkiejEmigracji,pod
29
