Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
24
4.Relacjepamięć–historia
I.Pamięćzbiorowa-definicje,typy,funkcje
Badaczepamięcispołecznej-socjologowie,historycy,antropolodzyipsycho-
logowiespołeczni-odpoczątkówzainteresowańtąproblematykąpodejmują
tematjejrelacjidohistorii.Relacjetesąważnewkontekścieniniejszejpracy
zdwóchpowodów.Popierwsze,historiastajesiępunktemodniesieniadla
pamięci,stanowiącpodstawęjejzdefiniowania.Podrugie,tekstybędąceprzed-
miotembadań(np.pieśniczypodaniahistoryczne,opowieściwspomnieniowe)
zawierająobrazywielkiejimałejhistorii,sąrejestrempamięcimieszkańców
wsiimiastohistorii(narodowej,wspólnotowej,jednostkowej).Jednocześnie
pamiętanieiprzywoływaniezpamięci(wspominanie)wpisanejestwistotę
inazwęniektórychgatunkówfolkloru,np.opowieściwspomnieniowych.
Relacjepamięć-historiasąprzedmiotemwieludyskusjiisporów,wśród
nichBarbaraSzackawyróżniadwapodejścia:
▪tradycyjne-zaprzeczasięswoistościpamięcizbiorowejitraktujejąwy-
łączniejakoułomnąwiedzęhistoryczną,
▪
ponowoczesne-zaprzeczasięswoistościhistoriiiwidziwniejwyłącznie
jednązpostacipamięcizbiorowej(Szacka2006:24).
Napodstawieliteraturyprzedmiotumożnajednakzaproponowaćjeszcze
innerozróżnienie:
▪
podejściedezintegrujące,wktórympamięćihistoriętraktujesięjako
kategorieprzeciwstawne,niezwiązanezesobąbezpośrednio,niewpływające
nasiebie;
▪
podejścieintegrujące,wktórympodkreślasięwzajemnewpływypamięci
ihistorii.
4.1.Pamięćahistoria–stanowiskadezintegrujące
Przeciwstawieniepamięcizbiorowejihistoriiwzięłoswójpoczątekodkanonicz-
nychdziśwnauceustaleńMaurice’aHalbwachsa,którytwierdził,żehistoria
zachowujesiędokładnieodwrotnieniżpamięćzbiorowa(J.Assmann2008:58).
KryteriaodróżnianiapamięciihistoriizestawiaAndrzejSzpociński,wy-
dzielająctrzygrupywjakimśstopniukomplementarne:
1)
kryteriumfunkcjonalne,wktórymbadaczzwracauwagęnamotywy
(intencje)zainteresowaniaprzeszłością;
2)
kryteriumstrukturalne,przyjmującje,uczenikoncentrująsięnaod-
miennościkategoriitemporalnych;