Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
26
RozdziałII.Początki
wzróżnicowaniubudynków,poktórychzostałydanearcheologiczne.Odkopano
domy,warsztatyioboryrozmaitejwielkości,cowskazujenietylkonaistnienie
różnicwielkościprzydomowegożywegoinwentarzaokołoIiIIw.n.e.,aletakżena
zmianęstrukturyhodowli,szczególniezwiększenieefektywnościzbieranianawozu
orazintensywnościpracywgospodarstwachiliczbypotrzebnychdoniejrąk.Inten-
syfikujączbieranienawozu(cowidaćpozwyczajutrzymaniazwierzątpoddachem
istosowaniudwupolówki),abywyprodukowaćtakąsamąilośćziarna,trzeba
zatrudnićwięcejludzi.Zdrugiejjednakstronywydajniejszepozyskiwanienawozu,
łączącesięztrzymaniempoddachemmlecznychkrów,równasięzwiększeniupro-
dukcjiziarnaisiana.Azatemwsierosły,stopniowopowstawaływnichbudynki
ospecjalnymprzeznaczeniu,podczasgdyindywidualnegospodarstwaogradzano,
chcączaznaczyć,iżznajdująsięwprywatnymposiadaniu.Małepoletkazrzym-
skiejepokiżelaza,otoczoneniskimiwałami,całkowiciezniknęły.Zmieniłasięszata
roślinna–wniektórychrejonachrozrosłysięlasy,winnychdominującestałysię
wrzosowiskaibezleśneprzestrzenie.
Chłodniejsze,corazbardziejnieprzyjaznewarunkiklimatycznetakżeprzyczy-
niłysiędowprowadzenianowychmetoduprawyroli.Analizapyłkówpokazuje,że
nasłabychglebachSkandynawiipojawiałasięinnaroślinnośćniżwcześniej.Lasy
zajmującewiększośćobszaruDaniizdębowychzmieniłysięwbukowe,wśród
nichzaśrozrzuconebyływrzosowiskaimokradła20.Takazmianawymagałareorga-
nizacjisposobuuprawy,conastąpiłowIiIIw.n.e.Dokonałosięprzejścieod
produkcjiskupionejwokółmałychośrodków(samodzielnychgospodarstwiniedu-
żych,odseparowanychwiosekoniewielkiejpowierzchnipólimałejliczebności
żywegoinwentarza)doprodukcjiwzróżnicowanejwewnętrzniewsi.Widaćtona
przykładzieosadyVorbassewJutlandii21.Wykopaliskawtamtymrejonieprowa-
dzonowlatach1974–1987,aichrezultatywkrótcezostałypotwierdzoneinnymi
odkryciami–wNørreSnedeiStavad.TerenwykopaliskwVorbasseobejmuje
2,6km2idokumentujeponad1200latosadnictwa22.Najwcześniejsząosadędatuje
sięmniejwięcejnapocząteknaszejery.Byławtedyjednymztrzechosobnych
siedlisk,złożonychzdziewięciudługichdomóworazsiedmiumniejszychbudyn-
ków.Budynkite,wprzeciwieństwiedowsijakotakiej,niesprawiaływrażenia
20J.Iversen,ThedevelopmentofDenmark’sNaturesincethelastglacial,w:Danmarkgeologiske
undersøgelse,V
.Række,Nr7–C,1973;K.Randsborg,TheVikingAgeinDenmark:TheFormationof
aState,NewYork1980,s.51.
21B.Storgaard,dz.cyt.,s.108–109.
22L.Hedeager,dz.cyt.,t.II,s.186–189;S.Hvass,Vorbasse.TheVikingAgeSettlementatVorbasse,
centralJutland,nActaArcheologica”1980,t.50(zroku1979),s.137–172;S.Hvass,Årtusinders
landsby,nSkalk”1984,3,s.20–30;S.Hvass,Vorbasse.Thedevelopmentofasettlementthroughthe
firstmilleniumA.D.,nJournalofDanishArchaeology”1992,2,s.137–172.Raportyzwykopalisk
opublikowałwInternecieduńskinKulturarvsstyrelse”,wjęzykuduńskim,zeskrótemwjęzyku
angielskim:S.Hvass,Vorbasse,190604–295,Kulturarvsstyrelsen2003,http://www.kulturarv.dk/1001for-
taellinger/en_GB/vorbasse;S.Hvass,Vorbasse,190604–295,Digitaleudgravningsarkiver,2003.
