Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Mieszkańcy
27
trwaleumiejscowionych.Zdajesię,żewszystkiedomyprzenoszonoicook.100lat
stawianonanowo.Mniejwięcejwokresieod200do400r.n.e.wzrastałyrozmiary
budynków,aichkonstrukcjastawałasiębardziejzłożona.Zwiększyłasiępowierzch-
niapodłóg,ścianybocznestałysięgrubsze,domywydłużyłysięo20–30metrów.
Zmieniłasiętakżebudowasklepień,dźwigającychterazcięższedachyzpowodu
obszerniejszychpodłóg.Wzwiązkuzwiększąpowierzchniąprzekształceniuuległ
równieżplanbudynku–wstarszychdomachwyróżnianodwieczęści:jednądla
bydła,drugądlaludzi,podczasgdywnowszychprzestrzeńdlaludzidzielono
jeszczenaconajmniejtrzyizbypołożonewzachodnimskrzydle.Wewschodniej
częścidomutrzymano20–30sztukbydła.Wmłodszejosadziewidzimytakże
nowytypbudynku:częściowowkopanąwziemięchatęospadzistymdachupod-
trzymywanympalamipodszczytem,używanąjakomagazynlubwarsztat(jedna
ztakichchatbezwątpieniabyłakuźnią).Wiejskiedomywobutypachosadota-
czanopłotami,podczasgdypierwotniewioskęogradzałajednadużapalisada.
Fakt,żedoIVw.wieśutraciłaswojąprzestrzeńwspólną,pokazuje,żejejmiesz-
kańcyzaczęlitraktowaćziemięjakowłasnośćindywidualną.Topostępująceroz-
warstwienieczęściowowynikałozhodowliżywegoinwentarza–zaganianie
bydłaizbieranienawozubyłoniewdzięcznąpracą,wykonywanąprzezpoddanych
lubniewolników.
WnowejwsiVorbasseznajdowałasięteżjedna,bardzorozległazagroda,obej-
mującaprzestrzeńprawie4000m2.Najejtereniestałdużydommieszkalnyodłu-
gości45moraztrzymniejszeszopy.Nowe,większezagrodyróżniłysięodwcześ-
niejszychtakżerodzajemwejść.Dokażdejprowadziłydwiefurty.Jednawąska,
przeznaczonadlaludzi,drugazaśszeroka,umożliwiającawjazdwozów,które,
mniejwięcejwtymokresie,wyraźniesięrozpowszechniły.Przypuszczalnieuży-
wanoichdotransportunawozuzugorów23.Planwsiuległzmianie–podczasgdy
kiedyśdomystaływokółgłównegoplacu,okolonejednymwielkimpłotem,teraz
tworzyłyjąoddzielnieogrodzonegospodarstwa,copokazuje,żekażdeznichpro-
wadzononiezależnieodpozostałych.
Układosiedla,którywtensposóbpowstał,stanowiłprzejściedobardziejwydaj-
negosposobuuprawyroli.PóźniejszeVorbassejestjużprzykłademzmianyeksten-
sywnego,umiarkowaniewydajnegosystemuuprawy,którywymagałprzedłużają-
cychsięokresówpozostawaniaziemiodłogiem,nasystemuprawyintensywnej,
opartynapołączonychzyskachzhodowliiprodukcjizbóż,wykorzystującejdwupo-
lówkę–najednympolurośniezboże,anadrugimpasąsięzwierzęta.Nawózzbie-
ranoitransportowanowozami,byużyźniaćnimglebę24.Różnicewielkościbudyn-
kówpokazują,żewwioscepostępowałorozwarstwieniespołeczneitworzyłasię
miejscowaklasaniższa,składającasięzpozbawionychziemirobotnikówrolnych.
23S.Hvass,Årtusinderslandsby,dz.cyt.,s.22–24.
24B.Storgaard,dz.cyt.,s.109.
