Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
kacjiwyłoniłokategoriędyskursuiprzyczyniłosięzczasemdorozwojudociekańnad
językiemwaspekciemiędzykulturowym.
Dyskurswtakimujęciudefiniujesięjakonormęorazstrategięzastosowanąwpro-
cesietworzenia„wypowiedzi”i„tekstu”.Zapodstawętejstrategiiprzyjmujesię
istniejącewzorcespołeczneikulturowe,jakoskładnikinormy,którejefektemjesttekst
lubwypowiedźookreślonychcechachgatunkowych.Biorącpoduwagęstosunek
pojęciadyskursdotekstuiwypowiedzi,zaznaczyćnależy,że„dyskurs”jestpłaszczyzną
pośredniczącąmiędzysystememjęzykairealizacjątegosystemuwdanychaktach
mowy.Stanowipodstawęspołecznychzachowańwerbalnych,służącychprzekazywaniu
wiedzyoświecieadekwatniedoprzyjętychzamierzeńispodziewanychefektów.Zpo-
jęciemdyskursuzwiązanyjestprocesjegoodtwarzania,któregoprawdziwaistota
zawierasięwklasyfikacjitekstówiustaleniuaktówmowyleżącychuichpodstaw,ale
przedewszystkimwwykrywaniustrategiinadawczo-odbiorczych,czyliintencji,które
kierowałyautoremtekstówibyłypodstawąokreślonegosposobuorganizacjiichświata
przedstawionego.Strategiadyskursywnajestjednązformfunkcjonowanialudziprzez
języktypowydladanejwspólnotykulturowej.
Wewspółczesnychbadaniachzzakresuteoriikulturytekstytraktowanesąjakotzw.
drugarzeczywistość,wymodelowananapodstawiepierwszej–któraorganizujeżycie,
działaniaitwórczośćczłowieka.Wtejdrugiejrzeczywistościmieszcząsięwszystkie
wytworykultury,wtymteżtekstyjęzykowe,zawierającepewneobrazyświataorgani-
zowaneprzezdoświadczeniaspołeczneiindywidualne,wiedzęiwyobraźnię.Wjejskład
wchodząrównieżwzorcezachowańkomunikacyjnych,regułygrzecznościorazzespół
różnychdziałańsłużącychkierowaniuzachowaniamispołecznymi
10
.
Wszystkiewymienionekategoriezwiązanezkonstruowaniemtekstuwiązaćsiębędą
zprowadzonymirozważaniami.Wdyskursprowadzonywcałejtradycjimickiewiczo-
logicznychbadańjęzykoznawczychwłączamsięzperspektywywspółczesnegooglądu
ipróbujęustalićwobecniegorodzajzasadyporządkującej,pozwalającejpotraktowaćgo
jakoswoiściepojmowany„tekst”.Kryteriumuspójniającymjestpróbazłączeniawłasnych
intencjizintencjamibadaczyustalanyminapodstawieichdeklaracjiiwypowiedzi.
Punktemwyjściaswoichrozważańczynięprzeglądróżnychkoncepcjimetodo-
logicznych,natlektórychkształtowałysiębadanianadjęzykiemdziełAdamaMickie-
wicza.Ichszczegółoweomówieniepozwalaspojrzećnametodologiestosowaneprzez
badaczy-mickiewiczologówwbardzoszerokiejperspektywie,uświadomićźródła,zktórych
czerpalioniinspiracjedowieloaspektowegooglądujęzykadziełtwórcyiuchwycić„szczeli-
ny”,„pęknięcia”i„przełomy”związanezkoniecznościązmianwmetodologiibadań.
Rozdziałdrugipoświęciłamzagadnieniuwieloparadygmatycznościcharakteryzującej
całyokresdociekańnadjęzykiemtwórcy.Wintencjachmauświadomićkonieczność
zastosowaniaróżnychmetodbadawczychwcelupełnegoopisujęzykadziełpoety.
Przytoczeniepoglądówposzczególnychautorównatenproblemwnosipośrednioinformację
orozbieżnościachmiędzyintencjamiamożliwościamibadawczymi.
Trzecirozdziałdajeobrazpoczątkówkształtowaniasięjęzykoznawczegodyskursu
mickiewiczologicznego,dotyczącegoadekwatnościstosowanychwopisiejęzykadzieł
Mickiewiczanarzędzibadawczych.Wkolejnymrozdzialemówięoprzełomowym
momenciewdoborzemetodologiiopisujęzykatwórcy–zperspektywySesjiMickiewiczo-
wskiej,zorganizowanejwstuletniąrocznicęjegośmierci.Rozdziałpiątymówiorewolu-
———
———
—
10
Istotępojęcia„dyskurs”omawiamza:J.Labocha,Tekst,wypowiedź,dyskurs,[w:]Stylatekst,pod
red.S.Gajdy,M.Balowskiego,Opole1996,s.49-53.
8
