Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
40
RozdziałI.Rzeczodemokracji–rozważaniaocharakterzepodstawowym
zakresie.Demokracjewynikającezeswejformalnejnazwysącharakterystycznedla
ustrojówautorytarnych,totalitarnych68,bezwzględunacharakterichlegitymizacji69.
PoIIwojnieświatowejwielepaństwpodjęłowysiłekwkierunkustworzeniagwarancji
ustrojowychikonstytucyjnychdlademokracji.Działaniatedotyczyłynaprzykład
stworzeniaprawnychpodstawprawobywatela(katalogzasadzawartywustawach
konstytucyjnych),określeniawkonstytucjachzbiorowegopodmiotusuwerenności
jakoogółuobywateli(którzymieliprawodecydowaćzapośrednictwemprzedstawicieli
lubbezpośredniooswoichsprawachiotym,cosiędziejenaterytoriumpaństwa)70.
Obejmowałyonerównieżzasadypodziałuwładzy,określeniedemokratycznychspo-
sobówpodejmowaniadecyzji,zinstytucjonalizowanieformdemokracjibezpośredniej
(referendum,inicjatywaustawodawcza)lubpośredniej(wyboryiokreśleniezasad
itrybuichprzeprowadzania).
Wwyłanianiuprzedstawicieliżyciaspołeczno-politycznegozaczętosięgaćponorma-
tywnieokreślonenarzędzia,takiejakwybory.Instytucjatazostałauznanazajeden
zpodstawowychmiernikówprocesówdemokratyzacjiżyciapublicznego,któryświadczy
owysokimpoziomierozwojuspołeczeństwaobywatelskiegoidialoguspołecznego.
Teoretycydemokracjiwskazująnapotrzebęokreśleniapewnychzasadpolitycznych,
któregwarantowaćbędą,bywolnośćworganizacjispołeczeństwaniestałasięsiłą
destrukcyjną.Dozasadtychnależą:ograniczonawiększość,procedurywyborczeoraz
przedstawicielskieprzekazywaniewładzy71.Stąddemokracjaniejednokrotniepostrze-
68
P
.Śpiewak,Obietnicedemokracji,Warszawa2004,s.9-10.Zob.teżZob.A.Chodubski,Granice...,
s.22.
69
Analizawspółczesnychkoncepcjilegitymizacjiwładzyprowadzidowniosku,żenajczęściejprzywo-
ływanymkryteriumprawomocnościwładzyjestobecnieprzekonanie(czyteżwiara)częścilubwiększości
społeczeństwaojejprawomocności.WnawiązaniudoterminologiizaproponowanejprzezP
.Winczorka
(P
.Winczorek,Legitymizacjawładzypolitycznej,PiP1985/11-12)ndouzasadnieniaprawomocnościwładzy
niewystarczajedynieodwołaniesiędojejnabyciawsposóblegalny(zgodniezobowiązującyminormami
prawnymi-legitymizacjanormatywna).Koniecznymwarunkiemjesttakżetożsamośćwartościakcepto-
wanychprzezrządzącychirządzonych”
.Zob.S.Oliwniak,JurgenHabermasokryzysieuprawomocnienia
wewspółczesnychspołeczeństwachdemokratycznych[w:]Zzagadnieńwspółczesnychspołeczeństwdemokra-
tycznych,red.A.Jamróz,S.Bożyk,Białystok2006,s.30.
70
Zob.K.Dobrzeniecki,Demokracja...,s.37.Cz.Znamierowskipodkreśla,żenustrójstajesiędemo-
kratycznydopierowtedy,gdyszerokiemasyludnościuprawnionesąbezpośredniodoudziałuwdziałaniach
władczych,bądźteżmająprawowybieraćreprezentantów,którzybiorąjużudziałbezpośredniwtych
działaniach.Żezaśtenudziałmożeobejmowaćmniejlubbardziejszerokiejejkręgiimożedotyczyćmniej-
szegolubwiększegozakresudziałańwładczych,przetoiustrójcałypaństwamożebyćmniejlubwięcej
demokratyczny.Inaczej:możebyćdemokratycznywróżnejmierze,choćbynaprzykładzależnieodzasięgu
uprawnieńwyborczychobywateli”-Cz.Znamierowski,Szkołaprawa.Rozważaniaopaństwie,Warszawa
1999,s.501.
71
Zob.L.Porębski,Debatalokalnajakośrodekrealizacjidemokracjibezpośredniej[w:]Demokracja
bezpośredniawsamorządzieterytorialnym,red.M.Marczewska-Rytko,S.Michałowski,Lublin2012,s.24.
Zob.G.Sartori,Teoria...,s.49in.
