Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
26
Odoperacjidometareprezentacji
konceptualizująkolejnefazypozycjipodmiotumówiącego19wobecformy
sensu,którychceprzekazaćpoprzezelementydostępnewjęzyku.Mówiąc
oposługiwaniusięjęzykiemdlanadaniaformymyślom,lingwistatenpod-
kreślanadrzędnośćujęciakonceptualnegonadsystemowymrepertuarem
dostępnychśrodkówwyrażania,awkonsekwencjidecydującąrolęużyt-
kownikajęzyka:
Możnawyróżnićnarzędzieirobotnika,którygoużywa,język,
którysłużyimyśl,którasięnimposługuje[ł].Wtenspo-
sóbustalasięparalelizmpomiędzywyjaśnieniemmechanicz-
nym,niezbędnym,żebyzdaćrelacjęzform,iwyjaśnieniem
semantycznym,którepokazujeichwartość[ł].Toniejęzyk
jestUinteligentny",alesposób,wjakisięgoużywa20(Guillaume
1919/1975:31).
URobotnikiem"jesttuwłaśniepodmiotmówiący,konstruującyzapośred-
nictwemmyśliswójdyskurswmaterialejęzyka.Oileliczbanarzędzi
pozostającychwdyspozycjipodmiotumówiącegojestograniczonaizgóry
ustalona,tosposóbdysponowaniatymioperatorami21pozwalanaswobodę
wpisaniaswoichintencji,wartościipostaw.Schematkażdejoperacjijęzy-
kowejskładasięztrzechfaz:mentalnegocelukonstrukcji(viséementale
d’uneconstruction),gdziejęzykjestjedyniemożliwościąwpostacisystemu,
operacjikonstruowania(opérationdeconstruction),kiedyegzystencjajęzyka
przybieraformęaktujęzykowegowumyśleużytkownika,orazrezultatu
operacjiwformiekonstrukcjifinalnej(résultativitédel’opérationsouslaforme
19Używamtegookreśleniazewzględunajegopowszechnośćwaktualnychbadaniach
lingwistycznych.Należyjednakpamietać,żeterminysujeténonciateurorazénonciation
zawdzięczajęzykoznawstwopracomBally!ego(1932).Guillaumeposługujesięodpowiednio
pojęciamisujetpensant,sujetparlant[podmiotmyślący,podmiotmówiący]orazacted’expres-
sioniactiondelangage[aktwyrażaniaidziałaniejęzyka](1919/1975).
20UIlestpossiblededistinguerl!outildel!ouvrier,lelangagequisertetlapenséequi
s!ensert[ł].Ils!établitainsiunparallélismeentrel!explicationmécanique,nécessairepour
rendreraisondel!existencedesformes,etl!explicationsémantique,quiendémontrela
valeur[ł].Cen!estpaslelangagequiest«intelligent»,maislamanièredontonl!emploie".
21Pojęcieoperatorzawierawsobiedwaznaczenia.Popierwszechodziosampodmiot
konstruujący(robotnika)dyskurspodkątemswegocelu.Celowośćtęrealizujepodmiot
poprzezUspotkanie"wsobiejęzykajużwcześniejwnimukształtowanego,którydostarcza
muoperatorówwdrugimrozumieniu,awięcnarzędzi(cf.Desclés2008).
