Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Płazyjadowite
Upłazówbezogonowychnajpierwwyrastajà
kończynytylne,aupłazówogoniastych–przednie.
Wielepłazówskładajajawwilgotnychmiej-
scachnalàdzie,wokolicachzbiornikówwod-
nych.WpóŹniejszymokresiesàoneczęstozale-
waneprzezdeszcze,coprzeważniepowoduje
wykluwaniesięjaj.Jajopłazaniemaskorupki,
ajedyniegalaretowatàotoczkęijestpodatnena
brakwilgociiwyschnięcie.Musiwięcrozwijaćsię
wwilgotnymśrodowisku.
Rozwójembrionalnymożesięodbywaćcał-
kowiciewcielematki(żyworodność).Upłazów
występujezarównojajożyworodność,jakipraw-
dziważyworodność.
Płazy,wzależnościodgatunkumogàskładać
odjednegodowielutysięcyjaj.Schematyrozrod-
czewposzczególnychrodzinachczyrodzajach
płazówmogàznacznieodbiegaćodsiebie.Tagro-
mada,wbrewobiegowymopiniom,maznacznie
bardziejróżnorodnezachowaniazwiàzanezroz-
mnażaniemniżnp.gady,ptakiczyssaki.Czasami
przybierajàonezgołaniezwykłeformy,takiejak
przechowywanieinkubowanychjajwżołàdku,
wrezonatorach,nagrzbiecielubzaplecionych
jaksznurmiędzytylnyminogami.
Składaniejajnalàdziejestwielkimkrokiem
niektórychpłazówwkierunkukolonizacjilàdu.
Uniezależnieniesięodśrodowiskawodnegona-
stàpiłowewszystkichtrzechrzędach:Anura,Cau-
dataiGymnophiona.
Częśćpłazówrodzàcychmłodetogatunkijajo-
żyworodne–czylitakie,uktórychzarodkiodży-
wiajàsiężółtkiemjaja(np.
Mertensiellacaucasica
,
Salamandrasalamandra
,
Salamandraalgira
,
Sa-
lamandracorsica
,
Nectophrynoidestornieri
,
Eleu-
therodactylusjasperi
,
Nectophrynoidesviviparus
).
Wkilkurodzinachpłazówbeznogich,uniektórych
gatunkówsalamander(np.usalamandryczarnej–
Salamandraatra
)ijednegopłazabezogonowego
(
Nectophrynoidesoccidentalis
),stwierdzonopraw-
dziwàżyworodnośćpolegajàcànatym,żeembrio-
nyczerpiàsubstancjeodżywczewprostzjajowodu.
Wbrewpowszechnejobiegowejopiniiwiele
gatunkówpłazówopiekujesięswympotomstwem.
Zależnieodgatunkuprzebywajàwpobliżujaj
lubpowracajàdonichcojakiśczas,bysprawdzić
ichstan.Sàtakie,którepotrafiàwraziepotrze-
bynawodnićzłożenieluboczyścićjezpleśni.
12
Niektórepłazyogoniasteflwysiadujà”jajaowija-
jàcsięwokółnich.IstniejàtakżegatunkiAnura,
któreskładajàkilkadodatkowychniezapłodnio-
nychjaj,byzapewnićpokarmpotomstwu.Wiele
nosijepoprostuzesobà.
Płazygłównieopiekujàsięswymijajami,ale
sàgatunkiwewszystkichtrzechrzędach,uktó-
rychjedenzrodzicówprzebywatakżezwylęgłym
znichpotomstwem.Sàdoniesienianatematist-
nieniagruprodzinnychukalifornijskiejsalaman-
drynadrzewnej*,wskładktórychwchodzàoboje
rodziceiichdzieci.Wydajesięteż,iżniektóre
gatunkipłazówbeznogichmogàkarmićswe
młodespecjalnàwydzielinàwłasnegonaskórka.
Istniejàpłazy,któresàgotowenanajwiększepo-
święcenie,broniàcpotomstwaprzedznacznie
większymwrogiem(np.żababuczàca*).
Płazyjadowite
Skóraprawiewszystkich,jeśliniewszystkich
płazów,produkujeśluzzmieszanyczęstokroćzsub-
stancjamiodstraszajàcymilubtrujàcymi.Jedne
substancjeczyniàpłazyniesmacznymi,innezaś
sàniebezpiecznedlażyciadrapieżcy.Substancje
toksyczne–fltrucizny”majàróżnyskładistę-
żenie.Obecnieupłazówwyróżniasięichponad
dwieście.Tensystemobronyprzeddrapieżnictwem
rozwinàłsięniezależniewróżnychgrupach,więc
uposzczególnychgatunków(np.wobrębiero-
dzaju)możewystępowaćkilkaróżnychalkaloidów.
Pozanielicznymiwyjàtkami(np.rodzaj
Pleu-
rodeles
),płazyniemajàżadnychmechanicznych
sposobówwprowadzeniaswejtoksynywgłàb
ciaładrapieżnika.Nigdyniewstrzykujàjejza
pomocàzębów,jaknp.węże.Znajdujesięona
poprostunapowierzchniskóry.Szczególnie
dużezgrupowaniagruczołówjadowychznajdujà
sięuwielugatunkówzaoczami(parotydy).Płaz
niemożesamwyrzucićznichtoksyny.Dziejesię
tobezudziałuwolizwierzęcia,pomechanicznym
uszkodzeniuparotyd(ugryzieniu,zadrapaniu)
lubmocnymściśnięciu.
Uniektórychpłazówzawartewskórzetrucizny
sàtaksłabe,iżmajàraczejdziałanieantybakteryjne
iniesàwstaniezniechęcićżadnegodrapieżnika.
Uniektórychgatunkówsàjednakbardzosilne.
