Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Znaczenieiochronapłazów
Płazyzkoleiżywiàsięgłówniebezkręgowcami,
comaogromneznaczeniedlagospodarkiczło-
wieka.Zjadajàdużeilościowadów,uważanych
zaszkodnikilasów,póliogrodów.Uzupełniajà
więcdziałanieptakówzjadajàctakżetebezkrę-
gowce,któreprzeznieodrzucane(np.zewzglę-
dunabarwyochronneczynieprzyjemnyzapach).
Wprzeciwieństwiedowiększościptaków,wiele
płazówżerujenocà,awięczjadaowadynocne,
niedostępnedlaptaków.
Pozatympłazywykorzystywanewbadaniach
laboratoryjnychzzakresumedycynyifarmakologii,
aniektóretoksynyprzezniewytwarzaneznalazły
zastosowaniewleczeniuchoróbczłowieka.
Niektóregatunkipłazów,np.żabyzielone,ża-
baryczàcaczyaksolotlmeksykańskimajàzasto-
sowaniekulinarne.Wpewnychrejonachwschod-
niejAfrykiodłowyżabszponiastych(rodzaj
Xeno-
pus
)ważnymokresowymuzupełnieniemdiety.
PodobniewChinachipołudniowo-wschodniej
Azjiżabyzrodzaju
Paa
stanowiàbardzoistotnà
częśćlokalnegomenu.onezarównohodowa-
nenafermach,jakipozyskiwaneześrodowiska
naturalnego.Odławianieizjadanieniektórychpła-
zów(chińskasalamandraolbrzymia)jestjużod
wielulatzakazane.Niewszystkichzakazytepows-
trzymujà,zaśograniczeniapowodujàwysokie
cenyichmięsa(około100dolarówza1kg
w2005roku)naczarnymrynku.Szacujesię,
wciàguostatnich45latpopulacjategogatunku
zmalałaookoło80%.Płazybardzochętnie
jedzoneprzezmieszkańcówAmerykiŚrodkowej
iPołudniowej.tamnawetpodawanejakomiejs-
cowyprzysmakturystom.Bardzozagrożonażaba
Telmatobiusculeus
jestuważanawPeruiBoliwii
zararytasipozyskiwanaponadmiarę.Podobny
problemwystępujezżabàgoliatemzKamerunu
iGwinei,bardzodużympłazem(największympła-
zembezogonowym)osmacznymmięsie.Tenga-
tunekjestrównieżzagrożony.
Płazy(podobniejakgady)zawszewzbudzały
mniejszezainteresowanieludziniżnp.ptakiczy
ssaki.Ogólniemożnapowiedzieć,stanwiedzy
odanymgatunkuzależyodtego,wjakimśrodo-
wiskuonżyje(czyłatwogoobserwować)orazod
poziomucywilizacjiinaukinaobszarzejegowy-
stępowania.Stosunkowonajlepiejopisane
płazyzterenówEuropy,Australii,Japonii,Kana-
dyiStanówZjednoczonych.Najmniejwiadomo
opłazachbeznogich,występujàcychgłówniewzie-
milubściółcenaniedostępnychobszarachtropi-
kalnych.Wielegatunkówtejgrupyznanychjest
zjednegolubkilkuprzypadkowoschwytanych
izakonserwowanychokazów.
Wostatnichczasachbadanianadpłazami,
szczególniebezogonowymi,nasiliłysię.Okazało
siębowiem,żeliczbaosobnikówwielugatunków
zmniejszasięwzastraszajàcymtempie,bardziej
niżwinnychgrupachzwierzàt.Niektóreznich
jużwyginęły.Szacujesię,od1980rokubezpo-
wrotnieznikłookoło122gatunkówpłazów.
Naukowcyoceniajà,okołojednatrzeciawszyst-
kichżyjàcychtaksonówjestwjakimśstopniu
zagrożona.Rejony,wktórychnajwięcejgatunków
płazówpotencjalniemożezniknàćzpowierzchni
ZiemitoHaiti(aż92%występujàcychtamtaksonów
jestzagrożonych),Kolumbia,Meksyk,Ekwador,
BrazyliaiChiny.
Wydajesię,żeprzyczynyobserwowanego
wwielukrajachzanikaniapłazówróżnorakie,
wzależnościodwymagańekologicznychibiologii
danegogatunku.Doprzyczyntychzaliczyćmożna:
przemysłowezanieczyszczeniewód,osuszanie
bagien,globalneocieplenieklimatu,wycinaniela-
sów,sadzenielasówiglastych(spadajàcezdrzew
dozbiornikówigłyobniżajàpHwody),zarybianie
zbiorników,budowaautostraditp.Zaskoczeniem
dlanaukowcówbyłojednakodkrycie,żenagłe
zanikaniepopulacjiobjęłopłazy,któremiały
bardzoograniczonykontaktzczłowiekiem,wy-
stępujàcwrezerwatachiparkachnarodowych,
położonychzdalaodludzkichsiedzibczyprze-
mysłu.Udowodnionoszkodliwywpływdziurozo-
nowychnarozwójpłazów(poprzezzwiększonà
ekspozycjęnapromieniowanieUV).Negatywnà
rolęodgrywajàteżkwaśnedeszcze.Wniektórych
przypadkachprzetrzebienielubzaniklokalnych
populacjispowodowałychorobypłazów,takiejak
globalnaepidemiagrzybiczachytridiomikoza,
atakujàcagłówniepłazybezogonowe,atakże
iogoniaste.Dużymzagrożeniemdlapłazówmo-
byćkulturaitradycjapanujàcenadanymob-
szarzewChinachnp.ponadtrzydzieścigatun-
kówpłazówwykorzystywanychjestwmedycynie
ludowej.Podobniewmedycynieorazmagiiwy-
korzystywanepłazywAmeryceŚrodkowej.
15