Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
20
Wstęp
przyjętejkonwencji.Symbolicznycharaktermająteżstrukturydużobardziejabstrak-
cyjne,jakkategoriemorfologiczneiskładniowe,częścimowyitp.Wszystkobowiem
maznaczenie.Wkategoriachgramatycznych,takichjakliczba,rodzajlubczas,zako-
dowanejestludzkiedoświadczenieświata.Cowięcej,wjęzykuwyrażasięnietylko
intelektualnazdolnośćdoabstrakcyjnegomyślenia.Kategoriejęzykowesązakotwi-
czonewpercepcjizmysłowejiwnaszejcielesności.Ztego,żeczłowiekjestistotą
dwunożną,wyprostowaną,posługujesięnajczęściejprawąręką,awiększośćbodź-
cówodbierazmysłemwzroku,wynikachoćbytakie,anieinnepostrzeganieiwarto-
ściowanieprzestrzeniiczasu.Schematydoświadczeniowesąutrwalanewgramatyce
isłownictwie,przyczymzwyjściowejdomenyfizycznejsąoneprzenoszonena
zjawiskaspołeczne,duchoweitd.Gramatykaprzestajebyćdefiniowanajakosztywny
zbiórregułiwyjątków.Gramatycznośćzostajezastąpionaprzezstopieńskonwencjo-
nalizowania,cojestsamowsobiesubiektywne.Formytradycyjnieuznawanezanie-
akceptowalneoceniakognitywizmjakojeszczeniewpełniskonwencjonalizowane.
Zgramatykąwrozumieniuklasycznymwiążesiępojęciegramatycznościjako
cechy.LeonZawadowski(1966)definiowałgramatycznośćjakokategorialnyikon-
wencjonalnyzwiązekmiędzyelementamitekstowymi.Określenie,,kategorialny’’
oznacza‘zachodzącydlawszystkichokazówpewnejklasy’,np.związekmiędzykla-
sątematówczasownikowychaklasąkońcówekosobowych(pisz-ę,pisze-sz,czyta-m,
czyta-szś).Okazyjednejklasyłącząsięwpewienstały,uporządkowanysposób
zokazamidrugiejklasy.Tęłączliwośćwtekścienazywasięzwiązkamisyntagma-
tycznymi.Zkoleielementymogącezajmowaćtosamomiejscewtekście,awięc
wymienne,wchodząwzwiązkiparadygmatyczne.Zprawgramatycznychwynika
przewidywalnośćtakpowstającychkonstrukcji:miejsce,jakiedanyelementjęzyko-
wyzajmujewzespole,jestokreśloneprzezjegoznaczenie.ZkoleiNoamChomsky
(1966)rozumiałgramatycznośćjakozgodnośćbudowyzdaniazjegoopisemstruk-
turalnym.Interpretacjasemantycznabyłaprzytymwdużejmierzeobojętna,toteż
np.zdaniaMatkaurodziładzieckoiGóraurodziłamyszbyłybyodczytanejakoreali-
zacjetejsamejstrukturyfrazowej:gruparzeczownikowa(ang.nominalphrase-NP)
-grupaczasownikowa(ang.verbalphrase-VP)-gruparzeczownikowa(NP).
Schematycznie,wychodzącodsymboluS(ang.sentence-zdanie),mamytu:
