Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Polszczyznanatleinnychjęzyków
23
Nietylkokonstytucjagwarantujepolszczyźnieszczególneprawa.Odroku1999
obowiązujeteżUstawaz7października1999r.ojęzykupolskim7.Skoroniezagraża
namdziśjakwprzeszłościprzymusowagermanizacjaanirusyfikacja,rzecmożna,
żewtymakcieprawnymjęzykbranyjestpodochronęprzedzagrożeniamipłynącymi
zestronysamychużytkowników.Wart.4ustawaodwołujesiędopięknajęzykawraz
zbogactwemjegoodmianterytorialnychizwracauwagęnagodzącewjęzyktakie
zjawiska,jakwulgaryzacja,agresjasłowna,barbaryzacja(tj.nadużywaniemodnych
anglo-amerykanizmów8),szerzeniesięzasprawąmediówmasowychnegatywnych
wzorcówgatunkowych.Wartoprzypomnieć,żeprawnaochronajęzykapolskiego
maswojądłuższątradycjęsiegającączasówIIRzeczpospolitej.W1924rokuweszły
wżyciedwaakty:ustawaojęzykupaństwowymijęzykuurzędowaniawładzypań-
stwowejisamorządóworazustawaojęzykuurzędowaniawsądownictwie.
Iluużytkownikówliczyjęzykpolski?WedługdanychGłównegoUrzęduSta-
tystycznegowroku2006Polskaliczyłaniecoponad38milionów(dokładnie:
38125479)mieszkańców.Poodliczeniuniemowląt(obywatelipolskichdopierwsze-
gorokużyciabyło362442)iprzyzałożeniu,żeobywateleRPniebędącyPolakami
teżwładająjęzykiemurzędowym,możnabyliczbęmówiącychpopolskuoszaco-
waćnaokoło37763000.Dotegotrzebadodaćrozsianąpocałymświeciediasporę
polską,czyliPolonię.Jejstanliczbowyniejestznany,naszawiedzaopierasięwięc
tylkonaszacunkach.Sąonejednakdośćrozbieżne,boisamadefinicjaPoloniiwy-
mykasięprecyzyjnymnarzędziomopisu.Jedneźródłaprzypominają,żenp.tylko
wStanachZjednoczonych,największymskupiskupolskiejemigracji,wspisie
ludnościz1980rokupolskiepochodzeniezadeklarowałoponad8milionówosób
(8228037).Językoznawcyzajmującysięopisemdialektówpolonijnychokreślają
liczebnośćbadanychgrupnaniecoponad10,5milionałączniewosiemdziesięciu
krajach(por.Dubisz2001:494)9.Niewszystkieteosobymówiąjeszczepopolsku.
Jednakpodoliczeniuznacznejczęścidiasporywypadnieuznać,żepodwzględem
liczbyużytkownikówpolskiplasujesięwrodziniejęzykówsłowiańskichnadrugiej
pozycjiporosyjskim;zanimijestukraiński.
Najbliższymikrewnymipolszczyznysąjęzykigrupyzachodniosłowiańskiej.
Spośródnichnajdłuższątradycjęliterackąmaczeski,wyprzedzającypolszczyznę
ojakieśstolat10.Zkoleikolebkąliterackiegojęzykasłowackiegojestdopieropóźny
7Dz.U.1999,nr9,poz.999.
8Wswoimdrugimznaczeniuterminbarbaryzacjaodnosisiędozalewubarbaryzmów,czyliwyrazów
obcych,wprowadzanychponadmiaręipotrzebędojęzykaojczystego(gr.barbaros‘cudzoziemiec’).
9PoprzystąpienuPolskidoUniiEuropejskiejtestatystykiwymagająkorekty.Najnowszemigracje
mająjednakinnycharakter-związekzkrajempozostajesilny.Przyszłośćpokaże,jakiebędątegoskutki
dlajęzykapolskiego.
10Najstarszezapisanezdanieczeskiepochodziztzw.Dokumentulitomierzyckiego(aktnadania
ziemiklasztorowi)zroku1057.NajstarszezdaniepolskieznajdujesięwśląskiejKsiędzehenrykowskiej
-kroniceklasztorucystersówzokoło1270roku-ibrzmi:Daj,aćjapobruczę(tj.zmielęziarno),aty
poczywaj.
