Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
32
Wstęp
-M.l.poj.zaimkówmęskichpozostajewdalszymciągubezkońcówkowy,
por.sam,żaden(nie:*żadny),wszystek(nie:*wszystki–por.wszystekmakaron).
-M.iB.l.poj.zaimkówwr.nij.wymagaróżnejododmianyprzymiotni-
kowejkońcówki-o:to/tamto/jedno/samodziecko-alepor.dzierżawcze:moje/
/twoje/waszedziecko,także:wszystkomleko.Choćwuzusieprzeważajądziśformy
analogicznete,tamtedziecko,wszystkiemleko,tojednaknajnowszesłownikipopraw-
nościowenietolerująichnawetwnormiepolszczyznymówionej19.
-B.l.poj.zaimkatawpostacitą–oboktradycyjnejtę-tojedynybodajprzy-
kładustępstwanormywzakresieodmianytejklasywyrazów.
1.3.4.Fleksjaczasownika
Kiedyprzyglądamysiężywemujęzykowi,takżewzakresiefleksjiczasownika
dostrzegamyracjonalnąskłonnośćdousuwanianadmiaru.Itak:
-Rzadkiesąwmowieformywielokrotneczasownikówtypuchadzam,czytu-
ję,grywam,jadam,pijam.Potrzebaichtworzenianiejestszczególnieuzasadniona.
Tosamoznaczeniewyrażająbowiemformypodstawowechodzę,czytam,gram,jem,
piję,por.Codzienniepijęsokzburaków.Językoznawcyuważająnawetpojęciewie-
lokrotnościzapodstawowe-czyinaczejndomyślne”20-dlazwykłychczasowników
niedokonanych,jakoto,cojeróżniododpowiednikówdokonanych.
-Wprzypadkukonkurującychzesobądwuwariantówmówiącyopowia-
dająsięzregułyzakrótszymznich,por.bieca.biegnąć,cieca.cieknąć,zaprząc
a.zaprzęgnąć.Dłuższeformyz-ną-nieróżniąsiętuznaczeniem,inaczejniżwserii
czasownikówtypuklęknąć,krzyknąć,walnąć,gdziemożnamówićododatkowej
cesze‘szybko,nagle’.Askorobrakfunkcjonalnegouzasadnienia,toekonomiajęzy-
kowapodpowiadawybórformykrótszej.
-Kurczysięzasóbimiesłowów-formtrudnychiperyferyjnychdlaczasownika.
DanielWeisszauważazmianęfunkcjiczęściejużywanychimiesłowówprzysłówko-
wych,zaczynająonebowiemwystępowaćwrolinowychprzyimków,por.począwszy
od(czegoś),wyjąwszy(coś),sądzącpo(czymś),niemówiąco(czymś)itp.Dotego
dodaćmożnaluźnewtrętymetatekstowe,tzw.parentezę,por.prawdępowiedziawszy,
uczciwszyuszy.Autorwypowiadasięobrazowoonowychprzyimkach:nWprzypad-
kuformdokonanychna-wszypewnąrolęmożeodegraćtendencjado«recyclingu»
kategorii,którajakocałośćskazanajestnawymarcie:zamiastwszystkieteformy
«wyrzucićnazłom»,użytkownicyratująchociażniektóre,zmieniającichfunkcję”
(Weiss2005:205).
19AutorkiKJP(1971)domagałysięliberalizacjitegoprzepisujużprawieczterdzieścilattemu.
20Jesttoanalogiadokomputerowegodefault‘domyślny,standardowy:ustawieniejakiejśwartości
wprogramieodpowiadającepotrzebomtypowegoużytkownika’.
