Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
29
nich.Monopolsolny,obowiązującyw„starych”pruskichprowincjach,rozcią-
gniętynanoweziemie,przyczyniłsiędopodźwignięciagospodarczegowielu
miastdawnejRzeczpospolitej,któreznalazłysięnaobszarzeprowincjipruskich.
Monopolbyłszczególniekorzystnydlabardziejrozwiniętychgospodarczomiast
departamentuPrusPołudniowych,mniejdlaPrusNowowschodnich,chociażitu
odegrałznaczącąrolęwpasieprzygranicznym(tzw.magazynylitewskie)
33.
Naterenie„polskich”prowincjiwystępowałypokładysoli.Byłyonejednak
niewielkiejwielkościiicheksploatacjabyłanieopłacalna.Prusykorzystały
natomiastzdużychpokładówsoliwHalleiSchönbergwMeklemburgii
iLünenburg.Poroku1773zdecydowanoteżjednakorozpoczęciuwydobycia
soliwokolicachSzubinapołożonegonaNizinieGąsawskiejnadrzekąGąsawką,
naziemipałuckiej,wprowincjiPrusyZachodnie.Wnikliwiezbadanozarówno
złożaznajdującesięwokolicachSzubina,jakiwSłońskunaKujawach.Przez
długiczasFriedrichWilhelmRedenbyłzwolennikiempodporządkowania
wszystkichźródełsoliwnowych„polskich”prowincjach,czyliPrusachPołu-
dniowychiZachodnich,państwuiicheksploatacji.Wielkiezainteresowanie
politykąsolnąwykazywałnietylkoFryderykII,aleijegonastępcy,zarówno
FryderykWilhelmII,jakiFryderykWilhelmIII.Związanetobyłozdochoda-
mi,płynącymidobudżetupaństwapruskiegoztytułuwspomnianegomonopolu.
Jednakpoczątkowewyliczeniabyłyzbytoptymistyczneiokazałosię,że
inwestycjabędziegenerowaćstraty.WBerliniepodjętowięcdecyzjęowstrzy-
maniuwydobycia.Zdecydowałotymwyłącznieczynnikekonomiczny,anie
uwarunkowaniapolityczne
34.
MonopolsolnybyłbardzoważnąpozycjąwdochodachKrólestwaPrus.Od
roku1701sólzHalleiSchönbergstanowiłapodstawęzasobówsoliPrus.Jej
eksploatacjęzwiększyłjednakdopieroFryderykII,nasilającjednocześnienacisk
fiskalny.Apogeumtejpolitykibyłokres1767–1768
35.
33APB,KWiDDBNPW1796–1807,sygn.621,k.6;626,k.1–2;APByd.,AmByd.,sygn.
46,k.11–18;AGAD,RMiSKW,sygn.250,k.2;H.Łabęcki,GórnictwowPolsce.Opiskopalnic-
twaihutnictwapolskiegopodwzględemtechnicznym,historyczno-statystycznymiprawnym,t.1,
Warszawa1841,s.472–478;J.Wąsicki,Ziemiepolskiepodzaborempruskim.PrusyPołudniowe
1793–1806,Wrocławiin.1957,s.139–140;R.Kowalczyk,„Politykasolna”rządupruskiego
wpolskichprowincjach…,s.18–22.
34ZbióraktówhistorycznychdotyczącychPolski,LegionówiKsięstwaWarszawskiegozlat
1796–1815,BPParyż,rkps335,k.227;W.Weber,Innovationenimfruehindustriellendeutschen
BergbauundHuettenwesen.FriedrichAntonvonHeynitz,Goettingen1976,s.207–208;K.
Ulshöfer,DerSchwäbischHallersalzhandelinReischsstätischerzeit.Einüberblick,[w:]LeRoi,
lemarchandetlesel,ed.J.-C.Hocquet,Lille1987,s.364.
35H.O.Gericke,InvestitionsaufwändungenindenmitteldeutschenSalinenzurSicherungder
VersorgungmitfossilenBrennstoffenim18.und19.Jahrhundert,[w:]InvestitionenimSalinen–
wesenundSalzbergbau.GlobaleRahmenbedingungen,regionaleAuswirkungen,verbliebene
Monumente,Hrsg.H.Wirth,H.Schirmer,Weimar2002,s.53–55;H.Witthöft,Zumproblemder
