Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WSTĘP
1.Tematyka
Niniejszerozważaniapoświęconezostałyróżnorodnejproblematyceobecnej
wpolskiejliteraturzepodporządkowanejparadygmatowikulturysocrealistycz-
nej.Należyprzytymkonieczniezaznaczyćdwoistośćrozumieniasocrealizmu:
możeonbowiembyćtraktowanyzarównojakoepoka,jakiprądartystyczny.
Wprowadzoneturozróżnieniewydajesiętymistotniejsze,żepozwalaodróżnić
czaswydarzeńpolitycznychistalinowskiegoterroruododdziaływaniapolityki
nasferęartystycznąikulturę1.
Jakoepoka-czylikonfiguracjaprądów,wktórejdostrzegalnajestznacząca
zmianajakościowawfunkcjonowaniużycialiterackiego-tożsamawwieluopraco-
waniachhistorycznoliterackichzestalinizmem,realizmsocjalistycznytrwałwpol-
skiejkulturzewlatach1949-1955/1956.Cechujegoprzemożnywpływpolityki
iideologiinaspołecznyobiegliteratury(aszerzej:sztuki).Spośródwielupropo-
zycjiteoretycznoliterackichisocjologicznychokreśleń,umożliwiającychopisanie
zjawiskarealizmusocjalistycznego(prąd,epoka,tendencja,paradygmat),szcze-
gólnieinteresującywydajesię-próczepoki-równieżterminvformacjakulturo-
wa”
.Jegotwórca,JanuszMaciejewski,intencjonalniestosowałówterminwodnie-
sieniudopolskiegooświecenia.Jednakże,jaksamzaznacza,możeonbyćprzejęty
zarównodlazjawiskchronologiczniewcześniejszych,jakipóźniejszych2.Mianem
tymMaciejewskiokreślałzbiorypowiązanychzjawiskkulturowych,połączonych
1Por.:M.Głowiński,G.Wołowiec,Czasnieprzewidziany.Rozmowa-rzeka,Warsza-
wa2018,s.31.RównieżAnnaZarzyckawskazujenakoniecznośćrozdzieleniasocreali-
zmuutożsamianegozprądemartystycznym(wjejterminologiizmetodątwórczą)iepo-
ki,wskazującnaideologiczne,aprzytymnegatywne,uwikłaniaterminu.Konsekwencją
ichmogłobybowiemstaćsięnieuprawnioneutożsamieniepojęć,którychzakresynie
pokrywająsię,tj.marksizmu,socrealizmuikomunizmu(zob.:taż,RewolucjaSzymbor-
skiej1945-1957.Owczesnejtwórczościpoetkinatleepoki,Poznań2010,s.22-23,przyp.
37).Szerzejnatematrozumieniapojęciasocrealizmuwrodzimychbadaniach:P.Fast,
Rosyjskirealizmsocjalistycznywpolskiejrefeksjinaukowej(przegląd),[w:]50latpolskiej
rusycystykiliteraturoznawczej,red.B.Stempczyńska,P.Fast,Katowice2000,s.78-86.
2Zob.:J.Maciejewski,Literaturawperspektywiedługiegotrwania,[w:]Sporneibezsporne
problemywspółczesnejwiedzyoliteraturze,red.W.Bolecki,R.Nycz,Warszawa2002,s.143.
