Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
3.Obibliografii
29
terowie,1946);dopewnegostopniaobrazwywiedzionyztychutworówmożna
odnaleźćrównieżwMurachJerycha(1946)TadeuszaBrezyorazwWęzłachżycia
(1948)ZofiiNałkowskiej;niezabrakłopośródowychutworówcykluliterackie-
go-tetralogiiKazimierzaBrandysaMiędzywojnami(składająsięnaniąpowieści:
Samson,1948;Antygona,1948;Troja,miastootwarte,1949;Człowieknieumiera,
1951)43.Przywołanitupisarzedokonywalizresztąrozrachunkuzowąepokąnie
tylkoodwołującsiędoniejexpressisverbis44.Międzywojnieocenianorównieżpo-
średnio,poprzezvopowieściwojenne”;znaczącypodtymwzględemjest-czyta-
nyzperspektywyRzeczywistości-tomkrótkichformprozatorskichPutramenta
Świętakulo(1946)orazfragmentyPokolenia(1951)BohdanaCzeszki,wktórych
tendokonujeobrachunkówzmiędzywojniem,m.in.ukazując,wjakisposóbjego
młodocianybohaterzaczynapostrzegaćniegdysiejszerealiaszkolneprzezpry-
zmatwojennejcodzienności:
43OsobnąkwestiąpozostajeodczytywaniejakorozrachunkuzIIRzeczpospolitą
adresowanejdomłodego(wiekiemistażemczytelniczym)odbiorcyrymowanejopo-
wieściJanaBrzechwyGawędaodawnychlatach,oróżnychkandydatach,oposłachiman-
datach,orzekachimostach,ocudachistarostach(Warszawa1952).Ukazaniewypaczeń
ówczesnegożyciaspołeczno-politycznegozostajeuzupełnionesatyrycznymikaryka-
turami,autorstwaJerzegoZaruby.BohateramiGawędyłsątypyreprezentatywnedla
międzywojennejpolitykiistosunkówspołecznych:obszarnik-ludowiec,bankier-socjali-
sta,fabrykantikamienicznik;dookreślonateżzostałaichrolawPolscemiędzywojennej:
vFabrykant,kamienicznik,bankieriobszarnik
WPolscebyliwszechwładni,możniibezkarni.
Ktosięimwysługiwał,tensprawowałrządy,
Reakcjagoceniłazajegopoglądy;
Cojedenpostanowił,todrugipochwalał”(J.Brzechwa[właśc.JanWiktorLesman],
Gawędaodawnychlatachł,s.4).
Negatywnywydźwiękdwupierwszychzprzywołanychtupostaciwzmocnionyzo-
stałpoprzezdodanieepitetów,dziękiktórymwyjaskrawionoefektcoincidentiaopposito-
rum.Takieteż,naznaczoneabsurdem,intencjonalniemiałobyćichpostępowanie:
vKsiążęCzetwertyński!Nieszkodzi,żeksiążę,
Wiadomo,żeonlosswójzlosemluduwiąże,
OnmodlisięcodziennieranouWizytek
Oto,bychłopmiałznędzyduchowypożytek”(tamże,s.13).
PrzywołanytuutwóromawiadośćobszernieMariuszUrbanekwmonografiitwór-
czościBrzechwy-zob.:tenże,Brzechwaniedladzieci,Warszawa2013,s.190-192.
44NienależyzapominaćrównieżoutworzeMarkaHłaskipt.Wilk.Powieśćta,po-
wstałaokoło1953r.,pozostawaławrękopisiedoroku2015.Wówczastozostałaodkryta
ipodanadodrukuprzezRadosławaMłynarczyka,zob.:tenże,Wstęp,[do:]M.Hłasko,
Wilk.Wydaniekrytyczne,Warszawa2015,s.IX-CLXII.Wydarzenietouświadamia,że
-byćmoże-napodobneodkryciewzasobachbibliotecznychczekająrównieżinne
utworyniegdysiejszychdebiutantów.
