Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
54
Wstęp
filmoweiekranizacjeorazkomiks)obciążonebyłykoniecznościąfunkcjonowania
przedewszystkimjakokulturowawykładniaoficjalnejideologii.
Oczywiścienieznaczyto,byprzywołanetu(naprawachprzykładu)dyscy-
plinyartystycznecieszyłysiępełniąswobody.Wmalarstwieupatrywanowarto-
ścijedyniewówczas,gdybyłoononarracyjne,wzorowanenapropagandowym
plakacie.ZkoleimuzykastałasięobiektemrefleksjikrytycznejAndriejaŻdano-
waodrzucającegojejelitarnośćnarzeczodbiorumasowego.Pisał:
Jakiżtodużykrokwsteczczyniąnasiformaliści,gdyzbaczajączwielkiegoszlaku
rozwojumuzykiorazpodważającfundamentyprawdziwejmuzyki,tworząmuzykę
zwyrodniałą,fałszywą,naszpikowanąidealistycznymiprzeżyciamijednostek,obcą
szerokimmasomnarodu,obliczonąnienamilionyludziradzieckich,lecznajed-
nostkiczydziesiątkiwybrańców,navelitę”!95
Tezata-zuwaginapozycjęŻdanowawświeciepolitykiikulturystalinow-
skiej-niespotkałasięzżadnąpolemikąizostałaprzyjętajakoobowiązującarów-
nieżwPolsce.Jednakżetoliteratura-zuwaginadążeniedoumasowieniaczy-
telnictwaiuczynieniezksiążkipodstawowegomediumkomunikacjispołecznej
-poddanabyłanajsilniejszejpresjidecydentówkultury96.
Ztegowzględuzróżnicowanieliteraturynarodzajeigatunkiliterackie
trzebauznaćzasekundarnewrelacjidojejuwikłańpozaartystycznych.Oczy-
wiście,należyrespektowaćimmanentnecechysztukisłowaiwymógtenwpre-
zentowanejCzytelnikowipracyjestprzestrzegany.Jednakżewsytuacji,gdy
poszukiwaniabadawczemająnaceluprzedewszystkimodtworzenieklimatu
społecznego,dyktującegokształtartystycznytekstówkultury,posiłkowanie
strukturalniepodporządkowanejestpoetyceliterackiej(zob.:tenże,Odzieleradiowym.
Zzagadnieńestetykioryginalnegosłuchowiska,Wrocław1973,s.93).Ztegopowodubyć
możenależałobyje-podobniejakkomiks-uwzględnićwrefleksjinadliteraturąsocre-
alistyczną.Nieuczyniliśmyjednakżetego,pragnącskoncentrowaćsię-zgodniezposta-
wionymicelami-naliteraturze.Oczywiściezjawiskaparaliterackie,podobniejakfilm,
będąpojawiałysięnaprawachkontekstukulturowego.Wynikatozreprezentowanych
przezpiszącegoliteraturoznawczychkompetencjinaukowych,którepredestynujągodo
zajęciasięprzedewszystkimsztukąsłowa.
95A.Żdanow,Przemówienienanaradziemuzykówradzieckichzwołanejprzez
KCWKP(b),[w:]tenże,Przemówieniaoliteraturzeisztuce,przeł.I.Ogrodowicz,War-
szawa1952,s.53.
96Zob.:W.Tomasik,Totalitarnaczytotalna?Kulturastalinowskawświetlewspółcze-
snychopracowań,[w:]tenże,Inżynieriadusz.Literaturarealizmusocjalistycznego…,s.180.
Byłaonatymsilniejsza,żeliteraturętraktowanoówcześniejakomediumwnajpełniejszy
sposóbumożliwiająceprzeformułowanieświadomościspołecznej.Czytelnictwozatem
wsocrealizmiestanowiłozagadnienieupolitycznione.
