Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
I.Okruchościrefleksji
17
Leczzwiązaniewjednośćwszystkichwątkówżycia:stanów,dążeń,
interesówitd.niedasięrealizowaćczystoteoretycznie-przezpozna-
niejakieśspajającejjewszystkiewłasności.Dynamicznaistota,jaką
jestczłowiek,poprostutakiejwłasnościniema.Jeślimożnamyśleć
oswoimżyciujakoocałości,toniewsposóbprzedmiotowy,leczza
sprawązgórydanejjednościmniesamegojakopodmiotuwłasnych
działańiwłasności.Lecztejjednościniemożnaprzeżyćwzewnętrz-
nymdoświadczeniu,nawetjeślijasamstanowięjegoprzedmiot.Jed-
nośćtajestdanatylkowradykalnejrefleksji-zwróceniusiękupod-
stawiewłasnychdoświadczeńidziałań.
Iwreszcie,bezradykalnejrefleksjiniemożebyćmowyomoralnej
odpowiedzialnościzawłasneczyny,myśli,intencjeczyprzekonania.
Fakt,żeobiektywniebiorącjestemichautorem,dajewprawdziepod-
stawędoponoszeniaspołecznejodpowiedzialności-tuwystarczy,że
jestsięzasadniepostrzeganymjakoautortychwłaśniedziałań.Jednak
takanastępcza,społecznaodpowiedzialnośćniejestjeszczeod-
powiedzialnościąmoralną.Tęostatniąnietyleponosimy,coprzyjmu-
jemy-zanimnastąpidziałanielubwmomenciedziałania,zanimdo-
sięgnąnasjegokonsekwencje.Abymócdziałaćodpowiedzialnie
wtymsensie,potrzebnejestustanowieniewłasnegoautorstwaprzez
siebiesamego,cooznacza,żejużwmomenciedziałaniadokonujemy
akturadykalnejrefleksji.
Wymienionewyżejprzykładowezadaniarefleksjisązarazemnie-
odzowneitrudne.Wpodanychprzykładachchodziniewątpliwie
okwestiefundamentalnedlażyciajednostkiiwspólnot.Aktyrefleksji
sąwięcpotrzebne.Aledlaczegosątaktrudne?Czyskoromajądlanas
takdużeznaczenie,niepowinnybyćzarazemnaturalneiłatwodo-
stępne?Czypotrzebynieewoluowały,przynajmniejwprzybliżeniu,
wrazzezdolnościami,któretepotrzebyzaspokajają?Wydajesię,że
takazależnośćrzeczywiściewystępujeuzwierząt.Wszystko,cojest
imniezbędnedoprzeżycia(zewzględunabudowęciała,sposóbod-
żywianiasię,rozmnażaniaitd.),mogąosiągnąćdziękiodpowiednim
zdolnościom.Jeślitezdolnościprzezdłuższyczasrozmijająsięzpo-
trzebami,naprzykładzpowoduradykalnejzmianywśrodowisku,dany
gatunekniejestwstanieprzetrwać.Człowieknatomiastuformowany
