Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
PracaprzymusowawczasieIwojnyświatowej
złychwarunkachbytowych.Wprzypadkuosóbnależącychdokategoriiless
thanslaveswarunkitebyłytakkatastrofalne,żeprowadziłydoskrajniedużej
śmiertelności.Śmierćpracownikówbyławtymwypadkuakceptowana,jeśli
samawsobieniestanowiłajasnookreślonegocelu10.
ZuwaginawyjątkowycharakterIIwojnyświatowejkategoriipowyższych
niedasiębezwarunkowoodnieśćdoIwojny.Ponadtoproblematycznejest
określenieDpracaniewolnicza”,ponieważtermintenwformieużywanejprzez
Spoereranieuwzględniaznaczeniowegoelementuposiadania,jakimawsobie
słowoDniewolnictwo”.Historyczneformyniewolnictwanieniosłyzesobą
ponadtodużejśmiertelności,bowiemwłaścicielniewolnikówzainteresowa-
nybyłtym,byzachowalioniswojązdolnośćdopracy.Mimoograniczonych
możliwościzastosowaniamodeluSpoereradoprzedmiotuniniejszejrozprawy,
podtrzymaćmożnajednakstwierdzenie,żepracaprzymusowamogłaprzyjmo-
waćróżnorodneformyimiećzupełnieróżnekonsekwencjedlatych,którzy
wykonywali.
Wniniejszejrozprawiepracawykonywanazpowoduprzymusuekono-
micznegoniebędziewięcnazywanaprzymusową.Analizataopartajestnade-
finicjiMiędzynarodowejOrganizacjiPracy(ILO),któraprzedstawionazostała
w1930rokujakoreakcjanakolonialnesystemypracyprzymusowej11.Zgodnie
zuznanąnaareniemiędzynarodowejidodziśobowiązującądefinicją,za-
wartątakżewprojekcieDeklaracjiPrawCzłowiekaNarodówZjednoczonych12,
pracaprzymusowaoznaczaDwszelkąpracęlubusługiwymaganeodjakiejś
osobypodgroźbąjakiejkolwiekkaryidoktórychdanaosobaniezgłosiłasię
10M.Spoerer,DiesozialeDifferenzierungderausländischenZivilarbeiter,Kriegsgefangenenund
HäftlingeimDeutschenReich,[wi]DasDeutscheReichundderZweiteWeltkrieg,t.9iDiedeutsche
Kriegsgesellschaft1939bis1945,imAuftragdesMilitärischenForschungsamts,oprac.J.Echternkamp,
cz.2iAusbeutung,Deutungen,Ausgrenzung,München2005,s.485–576;M.Spoerer,J.Fleisch-
hacker,ForcedLaborersinNaziGermany.Categories,Numbers,Survivors,DJournalofInterdiscipli-
naryHistory”2002,33,z.2,s.169–204.
11F.J.Furtwängler,KolonialeZwangsarbeit,DDieArbeit”1929,6,z.10,s.789–796;
tegoż,ÜbereinkommenüberkolonialeZwangsarbeit,DDieArbeit”1930,7,z.10,s.702–705;
H.Bülck,Zwangsarbeit,[wi]WörterbuchdesVölkerrechts,red.H.-J.Schlochauer,t.3,Berlin1962,
s.893–894;L.Raphael,Krieg,DiktaturundimperialeErschließung.ArbeitszwangundZwangsarbeit
1880–1960,[wi]UnfreieArbeitsverhältnissevonderAntikebisindieGegenwart,red.E.Hermann-
-Otto,Hildesheim2005,s.264.
12Zob.teżH.Bülck,Zwangsarbeit.ILOwroku1943przedstawiłowłasnyprojektKarty
PrawCzłowieka,którywrazzinnymidokumentamiposłużyłw1948r.jakomateriałwyjściowy
dlaPowszechnejDeklaracjiPrawCzłowieka.WDeklaracjiniewspominasięosamejpracyprzy-
musowej,leczwart.4jestmowaoniewolnictwieisłużebności,którezakazanewewszystkich
swychpostaciach,zob.J.Morsink,TheUniversalDeclarationofHumanRights.Origins,Drafting
andIntent,Philadelphia1999.ZacennewskazówkidziękujęJörgowiLangemu.