Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
§1.Istotaprawaijegofunkcje
Szczególnegorodzajunormamiprawnymisązasadyprawa.Odpozostałych-zwy-
kłychnormprawnych-różniąsięoneprzedewszystkimtym,iżnormzwykłychmożna
przestrzegaćlubnie.Inaczejmówiąc,możnaokreślić,czyadresacitychnormpostępują
wsposóbokreślonywdyspozycji,czyteżnie.Wprzypadkuzasadprawajestinaczej.
Zasadyprawamogąbyćprzestrzeganenbardziejlubmniej”.Oznaczato,żezasadypra-
wasąkonkluzywne(tj.wskazująceaprobowanysposóbpostępowania)wmniejszym
stopniuniżzwykłenormyprawne.Zasadyprawnemająznaczącywpływnaprocessto-
sowaniaprawa.Popierwsze,mogąpełnićwstosunkudoustawodawcyfunkcjęprogra-
mową,podrugie,mająniekiedyprzemożnywpływnaproceswykładni.
Przykłademzasadyprawnejmożebyćzasadawyrażonawart.30KonstytucjiRP,
zgodniezktórym:nPrzyrodzonainiezbywalnagodnośćczłowiekastanowiźródłowol-
nościiprawczłowiekaiobywatela.Jestonanienaruszalna,ajejposzanowanieiochrona
jestobowiązkiemwładzpublicznych”.Innymprzykłademjestzasadawyrażonawart.21
ust.1KonstytucjiRP,którybrzmi:nRzeczpospolitaPolskachroniwłasnośćiprawo
dziedziczenia”.Bardzoistotnadlaobrotugospodarczegozasadawolnościumówjest
wyrażonawart.3531k.c.,mającymnastępującątreść:nStronyzawierająceumowęmogą
ułożyćstosunekprawnywedługswegouznania,bylebyjegotreśćlubcelniesprzeciwia-
łysięwłaściwości(naturze)stosunku,ustawieanizasadomwspółżyciaspołecznego”.
4.Budowanormyprawnejirodzajenormprawnych
1)Budowanormyprawnej
Wyróżniasiędwiepodstawowekoncepcjebudowynormyprawnej.Sąto:trójelemento-
wakoncepcjabudowynormyprawnejorazkoncepcjanormsprzężonych.
Trójelementowakoncepcjabudowanormyprawnejzakłada,iżnanormęprawną
składająsiętrzyelementy:hipoteza,dyspozycjaisankcja.Hipotezanormyprawnej
wskazujezakreszastosowaniadanejnormyprawnej,tj.okoliczności,wktórychpo-
winnamiećonazastosowanie.Hipotezanormywskazujezatemadresatanormy,atakże
takiewarunki,jakmiejsceorazczas.Dyspozycjanormyprawnejtotaczęśćnormy
prawnej,którawskazuje,jakiepostępowaniejestzakazane,nakazanelubdozwolone.
Sankcjanormyprawnejokreślakonsekwencje,jakienastąpią,jeśliwwarunkachhipo-
tezyadresatniepostąpiwsposóbzgodnyzdyspozycją.Konsekwencjetesązwykle
pewnegorodzajudolegliwościądlaadresatanormy.Rozróżniasięnastępującerodzaje
sankcji6:sankcjękary,sankcjęegzekucjiorazsankcjęnieważności.Sankcjakarypolega
nazastosowaniudolegliwości,jakamożedotyczyćm.in.wolności(np.karapozbawie-
niawolności),mienia(np.karagrzywny)idobregoimienia(np.środekkarnypolegają-
cynapodaniuwyrokudopublicznejwiadomości).Zkoleisankcjaegzekucjisprowadza
siędozrealizowaniaokreślonychobowiązkówwbrewadresatom,naktóresąonenało-
żone.Wodróżnieniuodsankcjikary,wtymprzypadkudolegliwośćjestzjawiskiempo-
6Z.Pulka,Podstawyprawa:podstawowepojęciaprawaiprawoznawstwa,Poznań2008,s.35.
25
