Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Rozdział1.Historiarozwojuprawaautorskiegoikoncepcjiautorskichprawosobistych
ściliterackiej(późniejrównieżartystycznej)uprawnieniamiocharakterze
majątkowym.Kwestiaosobistych,intelektualnychczyteżniemajątkowych
interesówautorabyłapoczątkowopomijananiemalżewzupełności
2
.
Światuantycznemuzałożeniaprawaautorskiegoniebyłyznane
3
,choć
istniejądowodynato,żestarożytnitwórcygreccyirzymscyprzywiązywali
dużąwagędoautorstwaswoichprac
4
.Wtymokresienakładpracyikoszty
związanezkopiowaniemichdziełbyływyżejcenioneniżsamadziałalność
twórcza.Większośćwytworówduchowychbyłapostrzeganajakowspólne
dobrokulturowe,któremożebyćprzezkażdegoswobodniepowielane
5
.
Wśredniowieczutenstanrzeczyzasadniczonieuległzmianie.Pra-
wowłasnościmanuskryptujakotakiegonależałowprawdziedoautora
6
,
leczdziełamogłybyćcodozasadykopiowaneirozprowadzanebezżad-
nychograniczeń
7
.Tegotypudziałalnościązajmowalisięnajczęściejmnisi
wklasztorachoraztzw.stationariinauniwersytetach
8
,adochodyzesprze-
danychkopiiprzypadałyodpowiednioklasztoromlubuniwersytetom
9
.
Wowychczasachzapewnieniematerialnejegzystencjitwórcyzależałood
jegoprzynależnościalbodozakonu,albodocechu.Twórcabyłtraktowa-
nyjedyniejakorzemieślnik,jakopośrednikmiędzyBogiemaludźmi,co
sprawiało,żenajczęściejpozostawałanonimowy
10
.Brakbyłotakżejakich-
kolwiekśrodkówprawnych,umożliwiającychtwórcomochronęichdzieł
2
J.A.L.Sterling,World...,s.338.
3
M.Rehbinder,Urheberrecht,wyd.12,C.H.Beck,München2002,s.8;J.Błeszyński,Konwencja
berneńskaapolskieprawoautorskie,PWN,Warszawa1979,s.7.
4
A.Birrell,TheLawandHistoryofCopyrightinBooks,CassellandCo.,London1899,s.41in.—cyt.za:
K.Garnett,J.R.James,G.Davies,CopingerandSkoneJamesonCopyright,wyd.14,Sweet&Maxwell,
5
London1999,s.32.
M.Rehbinder,Urheberrecht...,s.9.
6
P
.Recht,LeDroitd’Auteur,unenouvelleformedepropriété.Histoireetthéorie,LibrairieGénérale
deDroitetdeJurisprudence,Paris1969,s.21.
7
R.R.Bowker,Copyright:ItsHistoryandItsLaw,HoughtonMifflin,Boston1912,s.3—cyt.za:
K.Garnett,J.R.James,G.Davies,CopingerandSkone...,s.32,wspominatakże,żeiodtejzasady
zdarzałysiępewnewyjątki.Otóżjednymzpierwszychodnotowanychsporówprawnoautorskich
byłarozstrzygniętawVIw.wIrlandiisprawaśw.Kolumbana,którywtrakciewizytywklaszto-
rzeswojegobyłegonauczyciela,niejakiegoopataFinniana,skopiowałjegopsałterz.Finniando-
magałsięzwrotukopii,anieuzyskawszypomyślnegodlasiebiewynikusprawy,zwróciłsiędo
władcyorozstrzygnięciesporu.Podejmującdecyzjęnakorzyśćopata,władcastwierdził,żejak
dokrowynależyjejcielę,takidoksiążkijejkopia.
8
Zobowiązanionibyliconajwyżejdozapłatynarzeczuniwersytetu(alewżadnymwypadkuna
rzeczautora)—namocywydawanychprzeztenżestatutów—pewnejopłatyzaudostępnienie
egzemplarzadzieła,któremiałozostaćskopiowane.
9
H.Schack,Urheber–undUrhebervertragsrecht,MohrSiebeck,Tübingen1997,s.45.
10
Ibidem,s.45;autorzauważa,żeprawdopodobnienafakt,iżwiększośćautorówpozostawałaano-
nimowa,wpływałatakżeichobawaoposądzenieoherezję.
22
