Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
2.RozwójprawaautorskiegoodśredniowieczadokońcaXVIIIw.
przedzniekształceniemczyteżokaleczeniem.Jednymzpierwszychprze-
jawówsamoświadomościtwórców,ajednocześniewyrazemichbezsilności
jestprzedmowaE.vonRepgowadojegopochodzącegoz1230r.Zwierciadła
saksońskiego.Wyraziłwniejdobitnieswojąobawę,żejegoksięgamożezo-
staćprzezinnychzniekształconaprzezdodatkiorazżetakzniekształcona
możebyćjemuprzypisana.Abytemuzapobiec,niedysponującżadnymi
prawnymiinstrumentami,uciekłsiędorzuceniaklątwytrądunawszystkich
tych,którzymielibyzamiardopuścićsiętakiegoczynu
11
.Wpóźniejszym
okresierenesansujednymześrodkówochronyautorówprzeciwkofałszo-
waniutudzieżnaruszaniutreściczyformyichdziełbyłoposługiwaniesię
pieczęcią,którąjednakposiadalitylkonieliczniuprawnieni
12
.
WrazzrozwojemdrukarstwawEuropie(zapoczątkowanegowynale-
zieniemprzezJ.Gutenbergadrukuw1440r.)
,
pomimonadalpanującejza-
sadywolnościprzedruku
13
,wywodzącejsięzzasadywolnościkopiowania
dzieł,wykształcałsiępowolizwyczajnadawaniaprzywilejówdrukarskich
14
,
namocyktórychprzyznawanonapewienograniczonyokres(najczęściej
od3do10lat)wyłącznośćnadrukowaniedanejksiążkiokreślonemudru-
karzowiorazzakazywanopozostałymdrukarzomjejprzedruku.Przywi-
lejezjednejstronymiałyregulowaćrynekksiążkowyichronićdrukarzy
przedpiractwem,zdrugiejzaś—zapewniaćzyskiumożliwiająceintratność
przedsięwzięciaorazmożliwośćwypłaceniahonorariumautorowi
15
.Przy-
nosiłyoneponadtozyskirządzącymnadającymte,siłąrzeczyterytorialnie
ograniczone
16
,przywileje
17
.Stanowiłytakżeinstrumentumożliwiającywła-
dzomcenzurowanieposzczególnychwydawanychtytułów.
Początkowoprzywilejebyłynadawanejedyniedrukarzomiksięga-
rzom
18
.Jednakżewrazznastaniemepokirenesansupowolizaczęławzra-
staćsamoświadomośćtwórców,aindywidualnośćzaczęłabyćcorazbardziej
doceniana.Musiałotoniewątpliwieprowadzićdodomaganiasięprzez
twórcówzapewnieniatakżeimprawnejochrony.Procestenspowodował,
11
12
13
Ibidem,s.45.
Ibidem,s.48.
M.Rehbinder,Urheberrecht...,s.9.
14
WAngliisystemnadawaniaprzywilejówdrukarskichzostałustanowionyaktemHenrykaVIII
z1529r.—Cumprivilegioregaliasimprimendumsolum.
15
H.Schack,Urheber-...,s.46.
16
O.F
.vonGierke,DeutschesPrivatrecht,BandI,UFITA1994,nr125,s.104,wNiemczechprzywileje
dzieliłysięnacesarskie,książęceimiejskie.
17
A.Monotti,NatureandBasisofCrownCopyrightinOfficialPublications,EIPR1992,nr9,s.305in.
18
H.Schack,Urheber-...,s.46.
23
