Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
4.NiemieckanaukaprawaautorskiegowXIXw.
prawoartystypisarzadoswegodzieła,doswojejwypowiedzi,mazasadniczo
osobisty(iuspersonalissimum)
54
,anie—jakdotejporyprzyjmowano—włas-
nościowycharakter.Tenosobistycharakterjestpochodnąpierwotnego,przy-
rodzonegoprawanależącegodokażdegoczłowieka,amianowicieprawado
komunikowaniaswychmyśli.Sztukajestbowiemraczejśrodkiemwymiany
myśliniżtowaremhandlowym,itodoautorawinnonależećokreślenie,czy,
kiedyijakjegodziełozostanieudostępnionepubliczności.Zuwaginaten
wybitnieosobistycharakterprawatwórcamożejedynieupoważniaćinnych
dokopiowaniaswoichdzieł,aleniemożesiętegoprawawyzbyć.Według
Kantatwórczośćstanowiniejakoprzedłużeniesamegoartystyiztegopowo-
dujestnierozłącznaznim.Artystajestnietylkogeniuszem,aleibohaterem
społeczeństważyjącymprzezswojątwórczośćiprzezniąprzemawiającym
doludzkości,komunikującymsięzespołeczeństwem.ZdaniemKantadzieło
literackiejestUprzemówieniem”,któreautorwygłaszaprzedpublicznością,
awydawcaniejestjegowłaścicielem,leczjedyniewykonawcązlecenia;zle-
cenia,któregoprzedmiotemjestwierneprzedstawienietegoUprzemówie-
nia”
55
.Wywodziztego,żewydawcajestwistocieosobądziałającąwimieniu
autora,swegorodzajupośrednikiemmiędzyautoremapublicznością,aza-
temniemożedziałaćanibezzezwoleniaautora,aniwopozycjidojegowoli.
Tosamodotyczyprzedrukowujących,przeciwkodziałalnościktórychskiero-
wanabyładysertacjaKanta(ponieważwNiemczechwzwiązkuzistnieniem
wXVIIIiXIXw.wielumałychksięstwipaństewekbardzorozpowszechnio-
nebyłonielegalnewydawanieksiążek
56
,wzwiązkuzczymliczniautorzypo-
dejmowalipróbytworzeniakoncepcjiuzasadniającychbezprawnośćtakiego
działania).Toautorowiprzysługujeprawodowydawania(dasRechtzumVer-
lag),aprawojestpozytywnymprawemosobistym(einpersönlichesbejahendes
Recht)
57
,któremożebyć—wprzeciwieństwiedoprawadoswoichwypowie-
dzi(dasRechtanseinerRedeandasPublikum)—przenoszonenainneosoby,
wszakniemacharakteruiuspersonalissimum.Azatemnieupoważnionyprzez
autorawydawcadokonującyprzedrukujestwistocieprowadzącymcudzą
sprawębezzlecenia,ergojestzobowiązanydowydaniawszelkichkorzyści,
jakiewwynikutegodziałaniaosiągnął,orazdowynagrodzeniaszkody,jaką
przezjegodziałanieponiósłautor
58
.
54
55
Ibidem,s.144.
Ibidem,s.141.
56
T.K.Dreier,AuthorshipandNewTechnologies...,s.992.
57
58
I.Kant,VonderUnrechtmäßigkeit...,s.140.
H.Hubmann,ImmanuelKants...,s.147.
33
