Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
określenia„niedorozwójumysłowy”(
mental
retardation
)na„niepełnosprawnośćintelektualna”(
intellectual
disability
),cowpodobnysposóbzostałoprzeprowadzone
wprzywołanymwcześniejartykulezroku2007.
Zewzględunato,żewdalszychpartiachtekstustosowałbędę
zamienniezarównoterminystare,awięc„niedorozwójumysłowy”
i„upośledzenieumysłowe”,jakinowąnazwę„niepełnosprawność
intelektualna”,chciałbymprzybliżyćproceszmian,jakiezachodziły
wnazewnictwiestosowanymnagrunciepedagogikiosób
zniepełnosprawnościąintelektualną,coumożliwiwyprowadzenie
odpowiednichuzasadnieńdokonanychprzezemniewyborów
terminologicznych.
Poszukiwanieoptymalnychokreśleńwiążesięztendencją
donabieraniapejoratywnegoznaczeniaprzezterminytypu:„ślepy”,
„głuchy”,„upośledzony”,cojestdodatkowowzmacniane
rzeczownikowymwykorzystaniem(jakonazwosób)wymienionychtutaj
przymiotników.Oilewyraz„ślepy”możemyzastąpićneutralnym
określeniem„niewidomy”,aosobęgłuchąmożemynazwaćniesłyszącą,
otyleterminy„upośledzony”czy„upośledzenie”przezwiele
dziesięcioleciugruntowywałyjęzykowykontekstnietylkorozważań
naukowych,lecztakżespołecznejpercepcjitegozagadnienia.
Szczególnieniekorzystnyokazałsięschematdepersonalizujący,
wspomnianywcześniej,awięcnazywającyosobęniepełnosprawną
przymiotnikowo(imiesłowowo)(„tenupośledzony”,„taupośledzona”).
Jeśliuświadomimysobie,żezproblematykąupośledzeniaumysłowego
wiążąsię(choćjużtylkohistorycznie)takieokreślenia,jak:„debilizm”,
„imbecylizm”i„idiotyzm”(równieżjakonazwyosób,awięc:„debil”,
„imbecyl”i„idiota”),któresądawnymiokreśleniamistopnigłębokości
niedorozwojuumysłowego,tołatwiejzrozumiemytędelikatną
ikontrowersyjnąkwestię,jakąjestnazewnictwowpedagogice
specjalnej.
Jednązpróbuściśleniaterminologiiwzakresieoligofrenopedagogiki,
przyjednoczesnymuwzględnieniucorazistotniejszychaspektów
etycznychwtymzakresie,skupionychprzedewszystkim
naprzeciwdziałaniudepersonalizacji,byłowykorzystanieformy
przyimkowej.Zaproponowanookreślenie„osobazupośledzeniem
umysłowym”,któremiałonadawaćzarównoosobowycharakternazwie,
jakinaukowąneutralnośćtemuterminowi.
Dopierojednakpogłębionaanalizawłaściwychznaczeństosowanych
powszechniepojęćorazustalenierelacji,jakiemiędzynimizachodzą,
zaowocowałyzróżnicowaniemokreśleń:„choroba”,„uraz”,
„uszkodzenie”,„niepełnosprawność”,„upośledzenie”,iopracowaniem
ujęciasystemowego.DebatętęzapoczątkowałpodręcznikŚwiatowej
OrganizacjiZdrowiazroku1980[
Internationalclassification
…,1980],
wktórymprzedstawionouporządkowanyschematzależności
przyczynowo-skutkowychmiędzywymienionymiwcześniejterminami.
