Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
20
RozdziałI.Badanianadprozodiąmowy
laintonacjęjakozjawiskowpełnisystemowe,należącedopłaszczyznyjęzyka,
niezależneodliczbyorazjakościkorelatówpsychofonetycznychiakustycznych
(Ropa1981).
Zgodniezjednoparametrycznąkoncepcją,intonacjajestzjawiskiemakustycz-
nympowstałymwwynikuzmianyczęstotliwościpodstawowejsygnałumowy
,od-
bieranejwpercepcjijakozmianywysokościgłosu(zam.in.:Botinisiin.2001,
s.263;Jassem1962,s.5;Laver1995,s.450;Ropa1981,s.203;Szczepankowski
1985,s.34;Szpyra-Kozłowska2002,s.49;Wierzchowska1967a,s.176).
Licznibadaczewskazująnaintegralnyzwiązekprzebiegówintonacyjnych
zinnymizjawiskamiprozodycznymi.O.vonEssen(1967)definiujeintonację
jakomelodięmowyirozumieprzezniąnastępstwotonówookreślonymkształ-
cie.Melodiajestjednaknierozerwalnazporządkiemdynamicznym.nTworzenie
szeregówrytmicznychstanowi[...]podstawęliniimelodycznejijejpercepcji”
(tamże,s.244-245).
RównieżwedługB.Wierzchowskiejstrukturaintonacyjnajestnierozłącznie
związanazestrukturąrytmiczno-akcentową.4Intonacja,czylimelodiamowy,wa-
runkowanajestzmianamiwysokościtonukrtaniowego,rozłożeniemakcentów
itempemwypowiedzi(Wierzchowska1967a;1980).Podobnestanowiskoznajdzie-
mywpracyK.Francuzikiwspółautorów(2005,s.98).Przekonanieointegralnym
związkuintonacjiistrukturyrytmiczno-akcentowejwyrażarównieżJ.Laver,twier-
dząc,żeinterpretacjaprzebieguintonacyjnegodanegowypowiedzeniajestzwiąza-
nagłówniezwysokościąsylabyonajwiększymstopniuprominencji,czylisylaby
nuklearnej(Laver1995,s.491).
Zaprzyjęciemwieloparametrycznejcharakterystykiintonacjiopowiadasię
L.Dukiewicz(1978;1995).Wśródnajczęściejrespektowanychparametrówinto-
nacjiwymienia:wysokość(częstotliwośćpodstawową),siłę(intensywność)iczas
trwaniaartykulacji(iloczas),wskazującrównieżnaważnąrolębarwygłosu.Otym,
żeczęstotliwośćpodstawowaniejestjedynymparametremkonstytutywnyminto-
nacji,świadcząwedługautorkidoświadczeniazpercepcjąmowyszeptanej,syn-
tetycznejorazzfiltracjąsygnałuakustycznego(Dukiewicz1978,s.11-18;1995,
s.81).L.Dukiewiczstwierdza,żedominowanieokreślonychcechintonacjizależy
odnawykówlubdecyzjinadawcyorazodtypuprzebieguintonacyjnego(tamże,
s.16-17).Uznajeintonacjęzazłożonącechęprozodyczną,tworzonąprzezzmiany
częstotliwościpodstawowejiintensywnościwczasieorazskorelowaneznimi
zmianybarwy(1978,s.18;1995,s.81).
3
A.Ropazaznaczajednak,żenienależyintonacjitraktowaćwyłączniewkategoriachakustycz-
nych.Autorpodkreśla,żejestonazjawiskiemwpełnijęzykowym,będącymsystememnkonturów
melodycznychikontrastówtonalnych,realizującychwdanymjęzykuokreślonefunkcjegramatycz-
ne,składniowe,stylistyczneiinneorazprzekazującychokreśloneznaczenia”(Ropa1981,s.20).
4Podobnestanowiskoprzyjmująrównieżinnibadaczeintonacji,m.in.M.A.K.Halliday(1970,1985).
