Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
XXX
Słowowstępne
znaczeniu,wktórymoznaczaonoprzedewszystkimpewien
rodzajmyślenia”55.WtejpracyRickertuzasadniadwakomple-
mentarnesposobypodejściawteoriipoznania:transcendental-
no-psychologiczne(subiektywne)itranscendentalno-logiczne
(obiektywne).Pierwszezaczynaodanalizyrzeczywistegoaktu
poznaniajakoprocesupsychicznego,bynastępnieprzejśćstop-
niowodoprzedmiotutranscendentnego,któryjestanalizowany
wsposóbczystologiczny.Artykułpoświęconydwómdrogom
poznaniajestprzełomowywrozwojumyśliRickertaijegousta-
leniaistotniewpłynęłynazmianymiędzypierwszymadrugim
wydaniemDerGegenstandderErkenntnis.
TrudnozrozumiećRickertaijegoidealizmtranscendentalny
zpunktuwidzeniateoriipoznaniazakładającejteorięodbicia
(Abbildtheorie),którąnaszautorzasadniczoodrzuca56.Akt
poznanianiejestdlaniegoodzwierciedlaniemniezależnejrze-
czywistości,niezależnegoodumysłuprzedmioturealnegoczy
nawetnoetycznego.DlaRickerta,podobniejakdlawieluinnych
neokantystów,naprzykładmarburskich,poznanieniejestjedy-
nieodzwierciedlającąreprezentacjąrzeczy.Abyzrozumieć,
czymjestpoznanie,musimyrozróżniaćmiędzyformąatreścią
poznania.Bliżejnieokreślonatreśćwypełniarozmaiteformy
reprezentacjiumysłowych,spośródktórychwłaściwepoznanie
charakteryzujedopierookreślonaforma,takajakrzeczywistość.
Taformazostajewtórnieprzypisanadotreści,doktórejpier-
wotnie-wprzeddyskursywnejpercepcji-doniejnienależała.
Sądlogicznyniejestjedynieodzwierciedleniemrzeczywistości
percepcyjnej,leczraczejjejprzekształceniem;przeformuło-
wujemateriałpercepcyjnydostarczonyprzezzmysły,bynadać
muwłaściwąformępoznania.Prawdapoznanianiepolegana
wiernymprzedstawieniutreścispostrzeżenia,lecznalogicznej
ważnościużytychform.Stądwynikazasadniczyproblemteorii
poznania,jakiprzedmiotpoznaniamusionauznać,abyzagwa-
rantowaćlogicznieważnepoznanie.Tymprzedmiotempoznania
niemożebyćobiektrzeczywisty,leczmusinimbyćwartość
logicznaprawdy,doktórejpodmiotpoznającysięodnosi,gdy
55Ibidem,s.73.
56T.Kubalica,StanowiskoHeinrichaRickertawobecteoriiodbicia,nFolia
Philosophica”2009,t.27,s.51-66.
