Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
Wstęp
książceokreśliłtętragedięjakonjednąznajpotworniejszychzbrodniskaza-
negonarychłązagładęreżymu”6.
Zbagażemtraumypozostałysetkimieszkańcówmiasta.Samozaśwyda-
rzeniedoczekałosięswojejhistorii,którapozostawiławdyskursiepublicz-
nymwyraźnyśladwpostacischematuinterpretacjiiopisupogromuŻydów,
bezwzględunaepokęiokoliczności,wjakichdotakichtragediidochodziło.
WspółczesnaświadomośćhistorycznamieszkańcówBiałegostokuniemalże
pozbawionajestkomponentużydowskiejprzeszłościmiasta.Dostępnebada-
niasocjologicznewskazująna(nie)pamięćwtymzakresieiwywołanyprzez
tękwestięspołecznyszok,chociażbywzwiązkuzrecepcjąpracJanaTomasza
Grossa7.PróbypoprawieniastanuwiedzyożydowskimBiałymstokusąwięc
bardzocenneijednocześniepokazująnietylkostanwyobrażeńożydowskiej
przeszłościmiasta,aletakżespecyficznemechanizmyjejodkrywaniaikul-
tywowania.Dlawielumieszkańcówianimatorówmaonacharakterbaśnio-
wejopowieścizhappyendem,wktórejmimozłychprzygódepilogdaje
nadziejęiradość(wkońcuśpiewasiędziśwBiałymstokużydowskiepio-
senki,tańczydożydowskiejmuzykiirozmawiaoŻydachwczasiecorocz-
negofestiwaluZahor).Wszystko,comożechoćwczęścizaburzyćobraz
sielankialboniepasujedoschematupamięcinieżydowskiej,wktórejHolo-
caustzawinionyprzezNiemcówjestjedynymzłymelementemtejhistorii,
jestwypierane,odrzucane,niechciane.Imaginarialokalne,bezwzględuna
grupęspołeczną,którejdotyczą,konsekwentnienieprzyswajająbądźnawet
wyzbywająsięinformacjiotrudnejiniewygodnejprzeszłościzwiązanejze
społecznościążydowską8.
Takograniczonezasobypamięcistojączasemwsprzecznościzwiedzą
prezentowanąprzezprzedstawicielispołecznościodBiałegostokuodległych,
zatootwartychnadyskusjęiwmiarędociekliwych,przyczympozbawionych
związkówzewspółczesnymBiałymstokiem.Winnychwypadkachtensystem
wyobrażeńwspieranyjestnapoziomieponadlokalnymzasobamiidentycznymi
dowersjiakceptowanychprzezbiałostoczan9.
Towyjaśnia,dlaczegopostanowiłemnapisaćtęksiążkę:byzrozumieć
demonyprzeszłości,takbardzoniszczycielskiewobeclokalnychwspólnot.By
zmierzyćsięzkłopotliwymspołeczniewydarzeniemhistorycznym,odkryćje
nanowoipozaocenąskutkówzrozumiećiujawnićjegoznaczenienietylko
6P
.Korzec,PółwiekudziejówruchurewolucyjnegoBiałostocczyzny(1864-1914),Warszawa1965,
s.281.
7WynikibadańwtymzakresiereferujeartykułKatarzynySztop-Rutkowskiej,Niepamię-
tanehistoriemiasta.ŻydowskaprzeszłośćBiałegostokuiLublinaw(nie)pamięciobecnychmieszkańców,
nPogranicze.StudiaSpołeczne”2011,nr18,s.68-81.
8Otym,jakbolesnejestodkrywanietejniepamięci,jakjestgłębokaiskądsiębierze,
napisałwswoimesejuMarcinKącki,Białystok.Białasiła,czarnapamięć,Wołowiec2015.
9Por.http://community.livejournal.com/foto_history/1071568.html[dostęp:16.12.2016].
