Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
Wstęp
Ostatecznieutwierdziłemsięwprzekonaniu,żewydarzenie,któregoszeroko
rozumianeskutki(wtymsystematykaopisu)mająogromnywpływnanaszą
społecznąwyobraźnię,jestdziśzupełniezapomnianelubopisywanenkano-
nicznie”12.Mojezainteresowaniepogromembiałostockimz1906r.wiążesię
zprzypadkowymznaleziskiemsprzedlat.WzbiorachLudwikaAbramowicza,
przechowywanychwBiblioteceim.WróblewskichwWilnie(obecnieBiblioteka
LitewskiejAkademiiNauk),natrafiłemnawycinekznTygodnikaIlustrowanego”
zfotoreportażemdotyczącympogromu13.Zaintrygowałmniefakt,żePaweł
Korzec,autorbardzownikliwegoopracowanianatentemat,nieuwzględnił
dośćłatwodostępnegoitakwymownegomateriałuźródłowego.Kolejneodkry-
ciaźródłowezwiązaneztątragediąupewniłymnie,żeakceptowanawiedza
naukowaitawynikającazprzekazówźródłowychsąniespójne.Postanowiłem
więcposzukaćodpowiedzinapytaniekiedy,wjakisposóbizjakichprzyczyn
rozeszłysiędrogihistoriografiipogromówzichdziejami.
*
*
*
Wogniupolemik,ocenikomentarzy,jakietowarzyszyływydaniuksiążki
JanaTomaszaGrossaSąsiedziipolskojęzycznejwersjiesejuStrach14tworzyły
sięramywspółczesnejpolskiejwrażliwościhistorycznej.Głosyzarównotych,
którzyprzychylniepisaliimówiliopracachGrossa,jakiprzeciwnikówodsą-
dzającychautoraiwydawnictwoodczciiwiaryskładająsiędzisiajnapolski
ndyskurs”opogromie.Świeżespojrzenieprezentująwswoichpracachantropo-
lożkaJoannaTokarska-BakirorazzespółCentrumBadańnadZagładąŻydów
przyInstytucieFilozofiiiSocjologiiPAN15.Jestwtymdyskursiemiejscena
wypowiedziwszystkich:naukowcówdociekającychobiektywnychprawd,poli-
tykówreprezentującychrozmaitegrupypodzielonegowtychdebatachspo-
łeczeństwa,przedstawicieliwspólnotreligijnychczydziałaczyspołeczności
lokalnych,częstoosobiściedotkniętychtrudnąprzeszłością.Ichgłosy,wypo-
wiedzi,powielanestrukturynarracyjnestanowiąskomplikowanąmatrycę,przy
pomocyktórejwspółcześniopisująbrutalneaktyprzemocyzwanepogromami.
Jakwieleemocjiwywoływałtentematwdebaciepublicznej,wiedząci,któ-
rzyczytaliprasęcodziennązczasówwydaniaowychksiążek.Innychwarto
12Stałosiętozasprawąkilkupopularnychpublikacji:A.Zielińska,Album.Pomieściejeździły
tramwaje,aludziebawilisięwRozkoszy,nKurierPoranny”2014,20VI,s.16i25;Podlaskielosy,
t.9:1905-2013,red.P
.Liedke,Białystok2014.
13LietuvosMokslųAkademijosVrublevskiųBiblioteka,Zespółnr79,LudwikAbramowicz,
wycinekznTygodnikaIlustrowanego”dotyczącypogromubiałostockiego1906r.
14J.T
.Gross,Strach.AntysemityzmwPolscetużpowojnie.Historiamoralnejzapaści,Kraków2006.
15J.Tokarska-Bakir,Okrzykipogromowe.SzkicezantropologiihistorycznejPolski1939-1946,
Wołowiec2012;eadem,Podklątwą.Społecznyportretpogromukieleckiego,Warszawa2018;T
.Markiel,
A.Skibińska,„Jakietomaznaczenie,czyzrobilitozchciwości?”ZagładadomuTrynczerów,Warszawa
2011;J.Grabowski,Judenjagd.PolowanienaŻydów1942-1945,Warszawa2011.
