Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
20
Nimpojawiłysięmediamasowe
ichużycia,czylitworzenieiużywaniejęzyka,rozwiązywanieproblemów,twórczość
artystyczną(Kurcz,2000).Funkcjonowaniekażdegoztychukładówopierasięnaneu-
ronowychwzorcachdyspozycyjnych(wydającychdyspozycjeinnymneuronom),
określanychjakoschematypoznawcze,któresterujągromadzeniemiprzetwarza-
niemwrażeńorazreakcjamiorganizmunazmianywjegootoczeniu.Wzorcetesąpo
częściwrodzone,alemózgjemodyfikujeitworzynowe,lepiejsłużąceorganizmowi
doutrzymaniahomeostatycznychrelacjizotoczeniem,azwłaszczapodejmowania
działańnakierowanychnapozyskiwaniezasobówiunikaniezagrożeń.
Napoziomiereakcjibiologicznych(mózggadziiukładlimbiczny:relacjemózg-
-ciało)wzorceneuronoweuruchamiająinstynkty,popędy,emocje,czylizautomaty-
zowanedziałania(mimika,postawy,gesty,ruchy,zmianyworganachwewnętrznych
itp.)wyzwalaneprzezokreślonecechybodźcówzewnętrznych.Napoziomieprocesów
myślowych(koramózgowa:relacjemózg-umysł)wzorcedyspozycyjneuruchamiają
procesypoznawcze,któreuzmysławiająreakcjebiologiczneprzezodczuciaiuczu-
ciaookreślonejwalencji(przyjemnelubnieprzyjemne),atakżesterujątworzeniem
wumyśleobrazów.Sątozarównoobrazypercepcyjneoróżnychmodalnościach
czuciowych(wizualne,akustyczne,dotykowe,smakowe,zapachowe),reprezentujące
obiektyświatazewnętrznego,zjakimistykasięorganizm,jakteżobrazyprzywo-
łane,reprezentującedoznaniaminione,rekonstruowanezwrażeńprzechowywanych
wzasobachpamięci.Umysłmożeteżtworzyćwyobrażeniaprzyszłychstanówmożli-
wychiniemożliwych,fikcyjnych,którebędątaksamorealne,jakobrazypercepcyjne
(Maruszewski,2017).
Wrazzrozwojemmechanizmówprzetwarzaniadanychpercepcyjnychigromadzo-
nychwpamięcimózggenerujecorazbardziejzłożonereprezentacjerzeczywistości,
najpierwmimetyczne(naśladowcze),późniejznakowe(pojęciowe).Mózgstajesię
umysłem.Czynnikiemostateczniewieńczącymtenprocesjestjęzykwerbalny.Zjego
powstaniempojawiasięumiejętnośćkategoryzowaniawrażeń(uogólnianiaiklasy-
fikowania)orazmyślenieabstrakcyjne,czyliformułowaniesądóworzeczywistości
wykraczającychpozadoświadczenie.Zajegopomocączłowiekmożenadawaćznacze-
nieobiektomświatazewnętrznegoiichumysłowymreprezentacjom,możenabywać
nowąwiedzęiciąglejąmodyfikować,możerefleksyjnie(krytycznieikonstruktywnie)
oceniaćswojepołożenieorazrozmyślać,jakjepoprawić,możeteżwyobrażaćsobie,
jakinnigopostrzegająioceniają.Tazdolnośćdodecentracji,czylispoglądaniana
siebieiotoczeniezperspektywyinnego,anawetwieluinnych,znamionujenajwyższy
poziomzdolnościintelektualnychczłowieka(Mead,1975).
Złożonośćfunkcjonalnąludzkiegomózgulumysłudobrzewyjaśniateoriamodu-
łówumysłowych(Fodor,1983;Wellman,1990;Buss,2001).Zakładaona,żeumie-
jętnościprzyjmowaniaperspektywyinnegoorazposługiwaniasięjęzykiemstanowią
podstawętworzenia„teoriiumysłu”,czylimodułówobejmującychprocedurywnio-
skowanianatematpoglądów,pragnieńizamierzeńinnychludziorazprzewidywania
