Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Humanistycznykontrapunkt
HUMANiSTYCZNYKONTRAPUNKT
41
Żadnateorianiewyjaśniawszystkiego,ajeślirościsobietakiepretensje,obnażaswoje
słabościiwiedzienamanowce(intelektualne).Naszczęścieteoriaewolucjiniema
takichaspiracji,aczkolwiekmiałabykutemusilnepodstawy.Byłazresztąinspiracją
dlawieluznaczącychkoncepcjispołecznych,jaknp.ewolucjonizmspołecznyHerberta
Spencera(Szacki,2002)isocjobiologiaEdwardaO.Wilsona(2001),pewnezaśjej
elementyprzeniknęłynastałedowiększościteoriiwobszarzenaukhumanistycznych
ispołecznych.Mateżjednakzagorzałychoponentów,wzdragającychsięprzedujmo-
waniemludzkiegożyciawkategoriachczynnikówbiologicznychinaturalnejselekcji.
Wprawdzieczłowiekaodszympansaróżniniecałe2proc.genów,aledlaoponentów
ewolucjonizmu98proc.podobieństwmamniejszeznaczenieniżoweniecałe2proc.
różnic.Nanichzasadzasięwszystko,coswoiścieludzkie,czylicałaludzkacywiliza-
cjaikultura.Natychróżnicachorazichkonsekwencjachskupiasięrównieżuwaga
szerokoujmowanejorientacjihumanistycznejwnauce.
Wpsychologiihumanistycznakoncepcjaczłowiekazajmujeugruntowanąpozy-
cję(Kozielecki,1998).Znamienitymprzykłademtejorientacjijestznanakoncep-
cjadążeniadosamorealizacjiipiramidypotrzebczłowiekaAbrahamaMaslowa
(2014).Wedługtegouczonegomotoremludzkichdziałańjestwszechstronnyrozwój
zmierzającydosamourzeczywistnienialudzkichpragnień.Potrzebasamorealiza-
cjiwyznaczanajwyższypoziomdążeńjednostki.Dopieronanimczłowiekstajesię
sobąwnajpełniejszymtegosłowaznaczeniu.Jednakżebytenstanosiągnąć,człowiek
musinajpierwzaspokoićpotrzebyniższegorzędu,tworząceukładhierarchiczny.Itak,
podstawowypoziomludzkichdziałańokreślająpotrzebyfizjologiczne-oddychanie,
głód,picie,ochronatermiczna,popędseksualny,zmęczenie,senność.Drugipoziomto
potrzebybezpieczeństwa-ochronaprzedzagrożeniamidlażycia,zdrowia,własności,
regułprawaiporządku,stabilnościotoczenia.Trzecipoziomwyznaczająpotrzeby
przynależnościimiłości-wspólnapraca,życierodzinne,więzyuczuciowe,rela-
cjetowarzyskie,afiliacjeśrodowiskowe.Poziomczwartytworząpotrzebyszacunku
iuznania-docenianieprzezotoczenieosiągnięć,niezależności,statusuiprestiżujed-
nostki,dominacjanadotoczeniem.Wreszcienapoziomiepiątymdochodządogłosu
potrzebysamorealizacji,którewymagająciągłegowzbogacaniaposiadanejwiedzy,
nowychprzeżyćestetycznych,rozwijaniakreatywności,pogłębionejrefleksjimoralnej,
odrzuceniauprzedzeń,spontanicznościiniezależności.
Doceniającoryginalnośćiwartośćpoznawcząhumanistycznejkoncepcjiczłowieka
Maslowa,niesposóbniezauważyć,żeniezrywaonacałkowiciezewolucjonizmem,
atymbardziejniejestjegozaprzeczeniem.Łatwobowiemdostrzecjejdalekoidące
podobieństwaczyzgołangenetycznepokrewieństwo”zteoriąewolucji.Przecieżcztery
pierwszepoziomypiramidypotrzebMaslowatonicinnego,jaktylko(rozbudowana
