Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
22
Cotojeststres?
odponadpółwieku.Jednaksamopojęciestresuniejestjednoznaczne,jego
konceptualizacjawciążbudzikontrowersje.Przedstawięterazgłówneujęcia
stresuwpracachpsychologów.
1.1.Ujęciastresuwkoncepcjachklasycznych
iwspółczesnych
Używaneprzezwieluautorówokreślenienstrespsychologiczny”(wliteratu-
rzeanglojęzycznejpsychologicalstress)jestnieścisłe.Pojawiłosięjednakjuż
wpierwszychpracachpsychologównatematstresu(np.Janis,1958),zapewne
zintencjąwyodrębnieniategonurtubadańodwcześniejszychpracfizjolo-
gów,zapoczątkowanychprzezHansaSelye’go(1956/1960).Wyodrębnianie
różnychrodzajówstresuzewzględunadyscyplinę,wktórejprowadzisię
nadnimbadania,jestdogodnedlabadaczy,alenieodpowiadarzeczywisto-
ści.Tensamepizodstresumożebyćbowiemrozpatrywanyzperspektywy
psychologicznej,fizjologicznej,socjologicznejczyjeszczeinnych.Należałoby
raczejmówićoróżnychaspektachstresu,awodniesieniudoaspektupsycho-
logicznegodogodnyjestterminnpsychologiastresu”,zaproponowanyprzez
WładysławaŁosiaka(2008).
1.1.1.Stresjakobodziecczyjakoreakcja?
Potoczniepojęciestresuużywanejestwdwóchznaczeniach.Popierwsze,
odnosimyjedookolicznościzewnętrznych,adresowanychdonaswymagań,
obciążeń,przykrychwydarzeńczytrudnychsytuacji,którymmusimystawić
czoło(nmiałamdzisiajsamestresy”).Podrugie,stosowanejestdookreślenia
przeżywanegonapięcia,przykrychreakcji,nieprzyjemnychprzeżyćemocjo-
nalnych(njestemzestresowana”).Tedwarozumieniastresumająswojeodpo-
wiednikiwdefinicjachformułowanychprzezpsychologówiwprowadzonych
przeznichbadaniach.
Pierwszepodejściedodefiniowaniastresu,odwołującesiędookoliczności
zewnętrznych,określanejestjakobodźcowe.Jednymzjegopierwszychprzy-
kładówjestcharakterystykapodanaprzezIrvingaJanisa(1958)wpionier-
skiejmonografiinatematstresupsychologicznego.Wtejpracy,opartejna
badaniachpacjentówchirurgicznych,strespsychologicznyzostałokreślony
jakotakazmianawotoczeniu,któratypowo,tj.uprzeciętnegoczłowieka,
wywołujewysokistopieńnapięciaemocjonalnegoiprzeszkadzawnormal-
nymtokureagowania.Podstawowymargumentemwysuwanymprzeciw-
kotemuujęciujestjegoniejednoznaczność.Różniceindywidualnemiędzy