Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
36
Cotojeststres?
Ocenapoznawczajakowyznacznikprzebieguradzeniasobie.Wnie-
którychbadaniachpodłużnychokazałosię,żebardziejuzasadnionejesttrak-
towanieradzeniasobiejakopredyktoraocenypoznawczej,niżnaodwrót
(np.Scherer,DrumhelleriOwen,1994).Wątpliwościcodogeneralnegoza-
stosowaniazałożeniaoprzyczynowościocenypoznawczejbudząteżwyniki
badań,wktórychstwierdzonopozytywnezależnościmiędzywskaźnikami
stosowaniaprzeciwstawnychstrategiiradzeniasobiewtejsamejsytuacji(np.
Bouchard,GuillemetteiLandry-Léger,2004;Heszen-Niejodek,2002).Gdyby
ocenapoznawczadecydowałaowyborzestrategii,konsekwentniewykorzy-
stywanebyłybystrategietegosamegorodzaju,dostosowanedospostrzega-
nychwymagańsytuacji.
Emocjejakonastępstwostosowanychstrategiiradzeniasobie.Wpo-
dłużnychbadaniachCharlesaCarveraiMichaelaScheiera(1994)traktowa-
noradzeniesobiejakopredyktorstanuemocjonalnego,awkolejnejanalizie
odwróconostatusradzeniasobieiemocji.Wtymdrugimwypadku,tj.kiedy
emocjewystępowaływrolipredyktorastrategii,zależnościbyłysilniejsze.
Wbadaniachwykonanychwnaszymzespolekoniecznebyłopotraktowanie
emocjijakowyznacznikastosowanychstrategiiwceluuzyskaniaakcepto-
walnychwskaźnikówdobrocidopasowaniamodelustrukturalnegododa-
nychempirycznych(Gwozdecka,2003).Możliwośćwystępowaniaemocji
wrolimotywu,czyinicjatorazachowania,wynikajednakprzedewszystkim
zogólnejwiedzypsychologicznej.
Wreszcie,koronnezałożenie,żeradzeniesobiejestcelowąformąza-
chowaniawjakimśstopniuskutecznego.Jesttowątpliwewświetlebadań
nadefektamiradzeniasobie,którychnajbardziejjednoznacznymrezultatem
okazałsiępozytywnyzwiązekmiędzyintensywnościąradzeniasobieanasi-
leniemnegatywnychemocji(CarveriScheier,1994;FolkmaniMoskowitz,
2004;Łuszczyńska-Cieślak,GolianiPietroń,2002),zwłaszczajeśliradzenie
sobieukierunkowanebyłowłaśnienaemocje(Ben-Zur,2005).Wyniktaki
uzyskiwanokonsekwentnienietylkowbadaniachprzekrojowych,wktórych
możnatłumaczyćgoprzezodwróceniezależnościprzyczynowej(toznaczy
przyjmując,żenegatywneemocjewpływająnaintensyfikacjęradzeniasobie),
aletakżewbadaniachpodłużnych.Wdodatku,właśniewtegotypubada-
niachstwierdzanolepszeskutkipowstrzymaniasięodintensywnegoanga-
żowaniawradzeniesobie.Naprzykładmałointensywnestosowaniestrategii
radzeniasobieokazałosiępredyktoremdobregosamopoczuciachorych
zarażonychwirusemHIV(Fleishman,2003).
ModelLazarusaiFolkmanstanowiłramyteoretycznedwóchobszernych,
wykonanychpodmoimkierunkiem,studiówempirycznychdotyczącychra-
dzeniasobiezestresemspowodowanymprzezchorobę(Heszen-Niejodek,