Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WybranekierunkiikontekstykształtowaniasiępsychologiiwychowaniawPolscedo1939roku
przyUniwersyteciePoznańskimdalekopoza
Wielkopolskę.Prowadziłbadaniam.in.wzna-
nejSzkoleHandlowejim.VetterówwLublinie
(Bownik,1958).Jeślizostałondziśzapomniany,
adorobekjegozupełniezmarginalizowano
wokresiePRL,jesttozapewnewynikiemjegopo-
glądów,m.in.nanauczanie.Pisałbowiemnp.,iż
wedukacjinależystosowaćzasadękilkukrotne-
godoboruuczniówdoróżnychszkółiklas,tak
abydopuszczaćdonaukigimnazjalnejwyłącznie
uczniównajzdolniejszych,edukacjępozostałych
ograniczyćzaśdoszkołypowszechnej.Opór
przeciwkotakimrozwiązaniommógłmiećjedy-
niegenezęustrojową;przecieżjużHerbartradził
obokklaszpełnymprogramemdydaktycznym
prowadzićklasyćwiczeń,zdającsobiesprawę
ztego,żewdobrychszkołachznajdujesięlicz-
nagrupamłodzieży,któraniemauzdolnień,
aczęstoimotywacjidointensywnejnauki
(Nawroczyński,1987).
1.2.5.TadeuszJaroszyński−
odrozważańopsychologii
ihigieniewychowania
doprzeglądumetod
psychologicznychwszkole
Wybitną,lecznadługozapomnianą,postacią
psychologiiwychowawczejbyłlekarzTadeusz
Jaroszyński(1880–1933)(Domański,2014).Już
w1909rokupostulowałon:UNadrozwojemiwy-
chowaniemdzieckapowinienczuwaćpedagog,
lekarzipsycholog,azwłaszczatenostatni,bo
wychowanietowszakżekształtowanieduszy
dziecka”(Jaroszyński,1909,s.6).Jakstwierdzał
dalej–wychowaniekształcitylkoumysł,aleme-
tody,którymiposługująsięnauczycieleniepobu-
dzają
samodzielności
i
twórczości
ucznia.
Ponadto,odwołującsiędobadańprowadzonych
przezWilhelmaWundta,stwierdzał,żejeżelicoś
zachodziwświadomościczłowiekawsposób
bierny,totowarzyszymuUzabarwieniewzrusze-
nioweprzykrości”,natomiastgdywumyślepo-
wstajeczynnywysiłekidążeniedozmianylub
poznania,towywołujeonUzabarwieniewzrusze-
nioweprzyjemności”.Takwięcwnawiązaniudo
badańpsychologicznychpodkreślałfakt,żenaj-
produktywniejszyrodzajpracyumysłowejjest
opartynaprzejęciusięniąinazapaledoniej,
wtedynawetzmęczenienastępujewolniej.
WpracytejJaroszyńskiwyłożyłtakżepodstawo-
wezagadnieniaUpedagogikieksperymentalnej”
MeumannaiWilhelmaAugustaLaya(1862–1926),
postulowałjednak,abyzewzględunaróżnice
wzakresieUcharakterównarodowych”reforma-
torzywychowanianieprzeszczepialinagrunt
polskidokonańbadaczyobcych,leczabyprowa-
dziliwłasnebadaniapsychologiczneiichwyniki
wykorzystywaliwpolskiejszkole.
Przedstawione
przemyślenia
Jaroszyński
przekułwczyn,gdyniespełnadwiedekadypóź-
niejopublikowałMetodybadańpsychologicznych
wszkole(Jaroszyński,1925).Wychodzączzało-
żenia,żeUwprowadzeniedoszkołybadańdo-
świadczalnych,stosowanychwpsychologiieks-
perymentalnej,stajesię[ś]koniecznością”
(tamże,s.3),zebrałiopisałwielemetodokreśla-
jącychindywidualnewłaściwościuczniów.Wje-
goksiążceznalazłysięwięcmetodybadania
takichUczynnościpsychicznych,uzdolnieńiza-
miłowań”(tamże,s.60),jak:postrzeganie,uwaga,
pamięć,kojarzenie,wyobraźnia,myślenielogicz-
ne–inteligencjawłaściwa,wiadomościnabyte,
zmęczenieumysłowe,sferauczuciowa,sfera
ruchowaidziedzinawoliorazpodatnośćnasu-
gestie.Jaroszyńskiniebyłbezkrytycznywobec
metodtestowych;przestrzegałzwłaszczaprzed
tym,abynieprzeprowadzałyichosobyniepo-
wołane,traktującedzieciUjakkrólikidoświad-
czalne”(tamże,s.191).KsiążkaJaroszyńskiego
byłapodstawowąlekturązarównodlapsycholo-
gówszkolnych,jakipsychotechnikówokresu
międzywojennego.Stanowionadzisiajdowód
nato,żewtamtymokresiepsychologowiedys-
ponowalidużymarsenałemmetoddiagnozy
orazżewieleznichdostępnychbyłorodzimym
badaczomipraktykomwformietłumaczeń
iadaptacji.
1.2.6.MariaGrzegorzewska−
psychologipionierka
pedagogikispecjalnej
Szerokowykorzystywaławiedzępsychologiczną
wswoichbadaniachikształceniunauczycieli
MariaStefaniaGrzegorzewska(1887–1967),zało-
30[[[
