Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
3.Modelestresuzawodowego
31
tychdwóchwymiaróworazichmodalnośćsąpredyktoraminapięciaoraz
aktywności(T.Cox,A.Grifths,E.Rial-González2006).
WswoimmodeluR.A.Karasek(1979)wyróżniłczterygłównesytuacjeróż-
niącesięstopniemnasileniakrytycznychwymiarówwymagańikontrolipracy:
1)
wysokiewymagania–małyzakreskontroli.Jesttosytuacjaszczególnie
stresogenna,ponieważjednostkaotrzymujetrudne,wymagającedużegozaan-
gażowaniazadania,niemającmożliwościswobodnegoichwykonania.Posta-
wienieprzedczłowiekiemwysokichwymagań,bezwpływunaichrealizację,
zreguływywołujeuniegostansilnegonapięciaemocjonalnego,któremoże
przerodzićsięwstanpermanentnegoniepokoju,depresji,anawetchoroby
psychosomatycznej;
2)
wysokiewymagania–dużyzakreskontroli.Wtejsytuacjipracownik
równieżotrzymujetrudnezadanie,alejednocześniemożetakmodelować
własnezachowanie,byosiągnąćpostawionecele.Relacjatakastwarzazatem
możliwościosobistegorozwojupracownika;
3)
niskiewymagania–małyzakreskontroli.Relacjataka,wprzeciwień-
stwiedowcześniejszejsytuacji,niepobudzadodziałania,aleteżniedaje
możliwościrealizacjipowierzonychzadań.Niskiesąbowiemiwymagania,
izakreskontroli,cowefekcieprowadzidopasywnejpostawypracownika;
4)niskiewymagania–dużyzakreskontroli.Jesttosytuacjawywołująca
najmniejszenapięcieitymsamymnajmniejszeryzykopojawieniasięzłego
samopoczuciaczywystąpieniachoróbpsychosomatycznych.Pracownikma
bowiemwtymprzypadkudużyzakreskontroli,czyliswobodępodejmowania
decyzjipodczaswykonywaniazadań,którenieprzekraczająjegokompetencji
(N.Ogińska-Bulik2006;G.Bartkowiak2009,2010).
Autormodelupodreśla,żezmotywowanie,uczeniesięirozwójosobisty
jednostkimogąwystępowaćtylkowówczas,gdyzarównowymaganiapracy,
jakimożliwośćsprawowaniakontroliutrzymująsięnawysokimpoziomie.
Wtakiejsytuacjimożemymówićoaktywnejizaangażowanejpracy.Presja
wywołanaczynnikamistresogennymimobilizujepracownikówdodziała-
niaiukierunkowujeichnawybórskutecznejstrategiirozwiązaniaproblemu,
wwynikuczegomotywacjaczłowiekaniejestzablokowanainiepojawiasię
napięcieemocjonalnebądźjestononiewielkie.ZdaniemR.A.Karaskanajsil-
niejszereakcjestresowewystępująupracowników,którzywykonująpracę
charakteryzującąsięwysokimpoziomemwymagańiniewielkąswobodąpo-
dejmowaniadecyzji.Zbadańautorajasnowynika,żepostrzeganewymagania
wpracyizakresdecyzjisąważnymiczynnikamideterminującymiwpływ
pracynazdrowiepracownika(G.Bartkowiak2009;T.Cox,A.Grifths,E.Rial-
González2006;N.Ogińska-Bulik2006).
