Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.2.PrawamajątkoweKościołaprawosławnegowkontekścieaktównormatywnychzlat1918–1925
oprzećweryfikacjęstanumajątkuposiadanegoprzezKościółprawosław-
ny,miałabyćzasadarestytucjiirewindykacji.Kierującsiępolitykąpo-
lonizacjikresówwschodnichrządpolskizmierzałdoprzejęcianierucho-
mościcerkiewnychwdrodzereformyrolnejirozparcelowaniaichwśród
polskichosadników,dążąctymsamymdowzmocnienianatychterenach
Uelementupolskiego”9.
PierwszymaktemprawnymdotyczącymprawmajątkowychKościoła
prawosławnegobyłdekretNaczelnikaPaństwazdnia16grudnia1918r.
wprzedmiocieprzymusowegozarządupaństwowego10.Zgodniezart.1
dekretu,wszelkimajątekruchomyinieruchomyznajdującysięnaobsza-
rzeRzeczypospolitejPolskiej,pocerkiewnyorazstanowiącyuposażenie
duchowieństwaprawosławnego,mógłbyćobjętyzarządempaństwo-
wym11.Ocenategodekretuwopiniipolskichbadaczyjestróżnorodna.
KrzysztofKrasowskiuważa,głównymmotywem,jakimkierowałsię
rządobejmujączarządemdobrapocerkiewnepozapotrzebązabezpie-
czeniaopuszczonychświątyńbyłachęćpowstrzymaniaakcjirewindy-
kacyjnejKościołakatolickiegoizawieszeniecałejsprawydoostateczne-
goustaleniatytułuwłasnościdodóbrpounickich12.Papierzyńska-Turek
twierdzizaś,intencjądekretubyłoobjęcieprzezzarządpaństwowy
cerkwiidóbrkościelnychopuszczonychprzezprawosławnychwczasie
ewakuacjipodczaswojny.Jegoogłoszeniezbiegłosięzokresem,gdywie-
lenieruchomościcerkiewnychstałoopuszczonychwwynikuewakuacji
duchowieństwapodczasdziałańwojennych.Wysuwaonatezę,oficjal-
intencjąwładzpaństwowychbyłaopiekanadopuszczonymmieniem,
doktóregowchwiliodzyskaniaprzezPolskęniepodległościniezdążyli
wrócićprawowiciwłaściciele13.HenrykŚwiątkowskizwracazaśuwagę
naużyciedwuznacznegoterminuUpocerkiewny”,którymógłbyzostać
rozumianywtensposób,żedotyczyłmajątków,któreprzestałybyćwła-
9
K.Krasowski,Związkiwyznaniowe…,s.137–138.
10
DekretNaczelnikaPaństwazdnia16grudnia1918r.wprzedmiocieprzymusowegozarzą-
dupaństwowego(Dz.PrawNr21,poz.67).
11
RadaMinistrówrozporządzeniemzdnia9sierpnia1921r.rozciągnęłazasięgomawianego
dekretunawojewództwa:nowogrodzkie,poleskie,wołyńskieipowiaty:białowieski,grodzień-
skiiwołkowyskiwojewództwabiałostockiego,następniezaśrozporządzeniemzdnia24sierpnia
1922r.równieżnaziemięwileńską,por.Dz.U.RPz1921r.Nr71,poz.474orazDz.U.RPz1922r.
Nr78,poz.705.
12
K.Krasowski,Związkiwyznaniowe…,s.139.
13
M.Papierzyńska-Turek,Międzytradycją…,s.324.
23