Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
22
Teoriarólmiędzynarodowych
Teorietożsamościpojawiłysięwprocesierozwijaniabadańnadjaźnią-po-
jęcietojakopierwszyklarownieokreśliłpsychologamerykańskiWilliamJames
(1842-1910),audoskonaliłCharlesCooley(1864-1929),wprowadzającdosocjo-
logiipojęcienjaźniodzwierciedlonej”.Oznaczaonasamopostrzeganiejednostki
jakozwierciadlanegoodbicianaszegonja”woczachinnych.SheldonStryker
28
równieżdowodził,żetożsamościsączęściamijaźni.Wedługniego,tożsamośćjest
rozstrzygającympowiązaniemmiędzyjednostkąastrukturąspołeczną,ponieważ
tożsamościsąoznaczeniami,jakieludzieczyniąwobecsamychsiebiewodniesie-
niudoswegoumiejscowieniawstrukturachspołecznychidoról,jakieodgrywają
dziękitemuumiejscowieniu.PodejścieStrykeraokreślasięjakoteorięstrukturalną,
wktórejkulturaistrukturaspołecznawyznaczająwieletożsamościprzyjmowanych
przezjednostki.InnepodejściezastosowaliGeorgeJ.McCalliJerryL.Simmons.
29
Podkreślalioni,żejednostkizazwyczajimprowizująrole,dążącdorealizacjiswoich
planówicelów.McCalliSimmonsposługiwalisięterminemntożsamośćroli”,przez
którąrozumielinpostaćirolę,jakąjednostkaobmyśladlasiebiejakotego,kto
zajmujepewnąpozycjęspołeczną”.Tożsamośćrolitworzynwyobrażeniowypogląd
nasamegosiebie”wkontekściepozycjiiwkonsekwencjiwpływanaplanyicele
jednostek.Abyutrzymaćiuprawomocnićtożsamośćroli,ludzieposzukująpopar-
ciadlarolizzewnątrz.AnthonyGiddensdefiniujetożsamośćjakosposób,wjaki
30
ludzierozumiejąsamisiebieito,comadlanichznaczenie.Tożsamośćniejeststa-
nem,aleprocesem;jestzjawiskiempodlegającymciągłymzmianom,będącymwy-
nikiemświadomychdziałańpodmiotu,jaktakżeczynnikówprzypadkowych,od
jednostkiniezależnych.
Rolespołeczneitożsamośćsązesobąściślezwiązaneiwspółzależne.Toż-
samośćjednostkimaznaczącywpływnadeklarowanelub/iodgrywaneprzeznią
rolespołeczne.Odgrywaneprzezczłowiekarolewpływająnatomiastnajegotoż-
samość.Roleokreślajątożsamośćjednostkitymsilniej,imjednostkamocniejsię
28
CharlesH.Colley,Jaźńspołeczna.Znaczenie»ja«,[w:]PiotrSztompka,MarekKucia(red.),
Socjologia.Lektury,WydawnictwoZnak,Kraków2005,s.519-537.Wedługpolskiegosocjologa
JanaSzczepańskiego,zjawiskotomożnaokreślićjakonjaźńsubiektywna”,czyliwytworzonepod
wpływemoddziaływaniainnychwyobrażenieowłasnejosobie(możebyćtakżewynikiemurojeń,
fantazji,wyobrażeń),oraznjaźńodzwierciedlona”,czylizespółwyobrażeńosobieodtworzonych
zwyobrażeńinnychludzionassamych.Jaźńodzwierciedlonaniepokrywasięzjaźniąsubiek-
tywną.Jaźńsubiektywnawyznaczazachowaniawówczas,kiedyjednostkaznajdujesięwsytuacji
konfliktukilkuról.Szczepański,op.cit.,s.79,86-87.
29
J.H.Turner,op.cit.,s.436-439.Szerzejzob.np.SheldonStryker,SymbolicInteractionism.
ASocialStructuralVersion,Benjamin/Cummings,MenloParkCal.1980.Podobnypoglądpre-
zentująPeterL.Berger,ThomasLuckmann.Nieposługująsięjednakpojęciemntożsamości”,ale
nosobowościspołecznej”.Zob.PeterL.Berger,ThomasLuckmann,Społecznetworzenierzeczy-
wistości,PaństwowyInstytutWydawniczy,Warszawa1983,s.123in.
30
Szerzejzob.GeorgeJ.McCall,JerryL.Simmons,IdentitiesandInteractions,TheFreePress,
NewYork1966,s.207in.
