Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
A.Witkowska,R.Przybylski,Romantyzm,Warszawa2007
ISBN978-83-01-13848-6,©byWNPWN2007
Wprowadzenie
pozornych,zpominięciemosoby
ludzkiej.Sentymentalizmzauważył
osamotnieniejednostkiiupadek
społeczeństw,wywołanyalienacją
instytucjispołecznych,któradop-
rowadziładodewiacjiwspólnot.
Oczywiście,
że
musiał
wpaść
wutopię,którauwierzyła,iżprzez
powrótdonaturydasięjeszcze
ocalićzepsutąkulturę.Tyleosią-
gnął,żerozdwoiłczłowiekana
osobępubliczną,którażyjedla
innych,odgrywapewnąrolęspo-
łeczną,awięcnosimaskę,ina
osobęprywatną,którażyjedlasie-
bie,awięcżyjewnaturze,„pra-
wdziwie”,bezmaski.
KiedyupadłaRzeczpospolita,
sentymentalizmnieutraciłnawar-
tości.
Postawy,
które
wyrobił
iwtwórcach,iwodbiorcachlite-
ratury,nieprzestałybyćatrakcyjne
wczasachrównieburzliwych,co
smutnych,równieniepewnych,co
rozpaczliwych.Wystarczytylkoje
FrontispisdoksiążkiIzabeliCzartoryskiejMyśliróżne
wyliczyć.Literaturamiaławięcna-
osposobiezakładaniaogrodów,1807
daluczyćniezakłamanej,naturalnej
moralności,cooczywiściesprzyjałotożsamościnarodowej.Sentymentalizm
propagowałmodelczłowiekaczułego,którysłuchałsięsumieniaidziękitemu
mógłsięwybronićprzedpokusąkolaboracjizzaborcą,podsuwanąprzez
rozsądek„trzeźwychobserwatorów”nowejsytuacji.Awchwilachwielkich
klęskhistorycznychzezwalałnaodsunięciesięodżyciapublicznego,odwalk
politycznych,odobozówwojskowych—„nawieś”.Nawetdowódcylegionowi,
kiedyrzucaliszablę,powracalidopługa.Sentymentalizmuczyłwięcjak
zachowaćpolskośćwczłowiekuprywatnym,wrodzinie,wdomu.Sprzyjał
procesom,któredałymożnośćpolskiejwspólnocieoddzielićistotęnaroduod
strukturypaństwowej,poto,abyzachowaćjąw„sercach”.Uczyłwobectego,
żewalkaotożsamośćnarodowąmożeprzyjmowaćróżnorodneformy.Dzięki
szacunkowidlauczućprostychpotrafiłteżnawiązaćkontaktznowym
czytelnikiem,wywodzącymsięzniższychklasspołecznych.
43
