Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
A.Witkowska,R.Przybylski,Romantyzm,Warszawa2007
ISBN978-83-01-13848-6,©byWNPWN2007
I.Pierwszedziesięciolecieniewoli(1795–1805).5.Rozpaczlibertyna
Zwszystkichznakówogrodowych,które
odczytałTrembecki,naszczegółowerozpat-
rzeniezasługujątrzy.Ichanalizatworzy
bowiemwpoemaciepewnącałość,która
wielemówioantropologiioświeceniowego
materializmu.Przygrobachpomieszczonych
wogrodziezastanowiłsiępoetanadśmier-
cią.Przywielkiejkaskadzieszukałpocie-
szeniawsmutku.IwkońcuwSzkole
Ateńskiejzmusiłfilozofówdowygłoszenia
pięknejoracjionieprzemijającejchwale
materialistycznejkosmogoniipototylko,
abynatychmiastwskazaćnajejbezsilność
inędzę.
WogrodachXVIIIwiekubardzoczęsto
stawianogrobysymboliczne,puste.Zgodnie
zklasycznązasadągodzeniakontrastów,
przyjęto,żeogródjestsynteząprzeciwieństw.
PowygnaniuczłowiekazogroduwEdenie,
Bógskazałgonaśmierć.Cmentarzjestwobec
tegoantyteząogroduBoga.Toteższtuczny
StanisławTrembecki,Zofiówka,1806,strona
gróbwogrodziemiałprzypominaćokondycji
tytułowa
ludzkiej,outracieraju,onędzyistnienia.Ale
SzczęsnyPotockiwswymukraińskimparkukazałwykopaćmogiłędlatrojga
swoichdzieci,przemieniającwtensposóbZofijówkęwrodzinnycmentarz.To
byłyprawdziwegrobywparkukrajobrazowym.Trembeckiskierowałkunimswe
krokinietylkodlatego,żebyłuczciwymdworakiem.KażdywielbicielLukrecjusza
zatrzymałbysiębowiemnadgrobembeznajmniejszegowahania.Grób,którykryje
prochyzmarłegoczłowieka,jestprzecieżosiąkosmicznąLukrecjuszowegoświata.
Swojezrównoważenieanawetpogodęduchaoświeceniowiepikurejczycy
zawdzięczaliwłaśniegrobom,któreprzypominałyimoniepodważalnejprawdzie,
żeczłowiekjesttylkojednymzelementówskładowychwielkiegoprocesu
przemianymaterii.DlategoTrembeckinieunikałobrazówtruchłatrumiennego.Jak
każdyklasyk,brutalneprawdyośmiercimówiłwsposóbuprzejmyielegancki.
Wdojrzalszymwieku—pisałdokrólaStanisławaAugusta16grudnia1774roku—otaczany
przepaściamirozmyślałemgruntownienadśmierciąapoznawszyjejwartośćinieuniknioneprawa,
utraciłaprzedemnącałątęokropność,którawiektrwoży.Oswoiliśmysię,jakstaryżeglarzzmorzem.
Klasykniewpadałbowiemwhisterięnamyślounicestwieniu.Broniłsię
przedniązapomocąformy.TakąformądlaMozartabyłafrazawstylu
73
