Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
nieinteresował.Dopierogdypojawiłysiędążeniaemancypacyjneizwiązaneznimi
konflikty,określenienowychuprawnieńmoralnychiprawnychuznanozakonieczne.
Liberalizmgotówjestwięczmieniaćlistępotwierdzonychuprawnieńiokazywać
otwartą[...]postawęwobecżądańinstytucjonalizacjinowychuprawnień,dotąd
nieuznawanychprzezkonstytucjęiprawo”(Hołówka,2001).
Jednakliberalnepojmowaniewolnościwiążesięprzedewszystkimzprawemdo
niezależnościiniepodporządkowywaniasiędecyzjominnych(wolnośćnegatywna),
oilenieznaczytozarazemuszczerbkudlawolnościinnych.Możnazasadnietwier-
dzić,żewolnośćjakoniezależnośćjestistotąkoncepcjiliberalizmu(przedewszyst-
kimwwydaniuJ.S.Milla).R.Dworkinrozróżniadwojakierozumieniewolności
liberalnej.Wolnośćrozumianajakoswoboda„zależyodstopniaspołecznychipraw-
nychograniczeń”(Środa,2003,s.126),którepaństwonakładanaobywateliwimię
innychniżwolność,leczważnychogólnospołecznychwartości(np.zapinaniepasów
wimiębezpieczeństwaruchudrogowego).Tegorodzajuograniczeniawinterpretacji
Dworkinaniesięgająpodstawowejwolnościjednostkowej(przeciwnie–wpewnym
sensiechroniąjednostkę,np.przezpodniesieniebezpieczeństwaruchunadrodze),
którąDworkinnazywa„niezależnością”iktórapoleganauznaniuprawajednostki
dodecydowaniaosposobiewłasnegożycia,otym,cojestdlaniejdobre.Dopiero
naruszenietegoprawa–narzucaniejejinnego,niżsamawybrała,sposobużycia–
stanowi„głębokąobrazęgodnościindywidualnegoczłowieka.Podporządkowują
gointelektualnieimoralniestanowiącymwiększośćkonformistomiodmawiają
mutejniezależności,doktórejmaprawo”(Dworkin,1998;zaŚroda,2003,s.127).
Zpojmowaniemwolnościjakoniezależnościzwiązanejesttakżeliberalne
pojmowanierówności.Maonogłębszeznaczenieniżrównośćobywatelska,się-
gaetycznegowymiarurównościwgodnościludzkiej.Ludziesąrówninietylko
wswoimprawiedowolności,leczsąrównijakojednostki,którychniktniemoże
sobiepodporządkować,ponieważnaruszonobywówczaszasadęniezależności,
którawistociejestwymogiemszacunkudlagodnościkażdejjednostki.Wtym
sensiewolnośćniestanowiwartościsamoistnej,niemacechyabsolutnej.Najwyższą
wartościąjestżycieigodnośćkażdegoczłowieka,iwtympodstawowymsensie
liberalizmmówiorównościwszystkich.WedługR.Dworkina„fundamentalnym
prawemkażdegoczłowiekajest[...]przedewszystkimprawodobyciatraktowanym
wsposóbrówny.Wolnośćjestpewnymaspektemrówności[...],jeślidochodzido
konfliktutychwartości,równyszacunekjestważniejszyniżwolnośćokreślonej
jednostki”(Środa,2003,s.116).Równyszacunekznaczyrównetraktowanie,wymóg
tenuzasadnianyjestniepolitycznie,leczetycznie.
Liberalizmbywanazywany„formąindywidualizmu”(Szacki,2002,s.148)ichoć
wymienionewyżejprawacywilnezakotwiczonezostaływkodeksachprawnych
państwdemokratycznych,wyjątkowośćusytuowaniajednostkiwzględemzbioro-
wościstanowinajistotniejszypowódkrytykitejkoncepcjizestronynajróżniejszych
ideologii,teoriiinurtówpolitycznych.
24
