Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Pochwałaindywidualizmuwpluralistycznejkulturze
19
dycyjnychhoryzontówmoralnych,upadekkulturywysokiej”9.Sątotezy
stawiająceproblemindywidualizmuwwybitnienegatywnymoświetleniu,
aczkolwiekmożnasięzastanawiać,czyniesąonebardziejcharakterystycz-
nedlastanowiskaprzeciwnego.Najlepiejwidaćtobodajwprzypadkukon-
sumpcjonizmu,któryjestwytworemreklamybezwzględniewykorzystują-
cejnaszeludzkiesłabości,opierasięnazałożeniuistnieniaspołeczeństwa
zewnątrzsterownego(tendesygnatjestkontrapunktemautonomiijednost-
ki),bezmyślnierealizującegosugerowanepodprogowoprogramy.Podob-
nierzeczmasięzsystememtradycyjnychwartości,któreprzecieżniesą
niezmienne.Postępcywilizacji,przemianyżyciaspołecznegowskalima-
krorzutująnawyznawaneiuznawanewartości.Oczekiwanie,żewglobal-
nymświecie,takspektakularnieprzyspieszającym,będziemykultywowali
wartościcharakterystycznedlaznikającejcorazszybciejzahoryzontem
tradycjitownajlepszymwypadkunaiwność.Iznów-mechanizmtego
przyspieszeniazostałwygenerowanywielkimiprocesamispołeczno-cywi-
lizacyjnymi,wktórychjednostkajakotakaniejestpodmiotemsprawczym.
Jednaktowłaśnieona,wswojejpodmiotowości,autonomii,dajeszansę
uratowaniabogactwawartości(takżetradycyjnych)wysokiejkultury,na-
dziejęnaprzeciwstawieniesięabsurdalnemukonsumpcjonizmowiireduk-
cjiczłowieczeństwa.Pedagogika-którejtuniegloryfikuję,leczstaramsię
pokazaćjejrolęwprocesieuczłowieczaniajednostkiludzkiej-tawłaśnie
pedagogikaceniniezbywalneprawokażdegoczłowiekadoswegojednost-
kowego,niepowtarzalnegorozwoju.Wychowanie,jakorealnyproces,za-
wszejestzakorzenionewtymswoistymindywiduum,które,coprawda,nie
możerozwijaćsiępozahoryzontemkulturowo-społecznym,alewprocesie
tymakcentkładziesięnawewnętrzneprzemianypodmiotu,acałaresz-
tajesttylkobudulcem,zktóregojednostkaskonstruujeswójwłasnyświat.
Podmiotowośćjesttutraktowanajakorealna,konkretna,fizyczniedookre-
ślona,wodróżnieniuodujęćredukującychjądotzw.czystejpodmiotowo-
ści,nazywanejsłabą10.Rozziewmiędzysubiektywnymwzrostemjednostki
aobiektywnymiprocesamiocharakterzeglobalnymstajesięcorazwiększy,
leczzpunktuwidzeniaobronyCzłowieczeństwaprzedrozpadem,redukcją
czywręczunieważnieniem,istotnajesttakżeobronaindywidualizmu-nie
tylejakoczegoślepszegoczywyższegoodtendencjikolektywistycznych,lecz
bastionubędącegoczynnikiemrównoważącymnegatywneskutkiowego
9P
.Domeracki,Międzyindywidualizmem…,s.13.
10Ibidem,s.16.Takczyni,wopiniiDomerackiego,m.in.GianniVattimo.
