Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Liberalizmakomunitaryzm
31
przeczalnypriorytetważnościwobectychżestruktur.Oznaczatoopo-
wiedzeniesięliberalizmuzaindywidualizmem,aprzeciwkolektywi-
zmowi.Takąmetafizycznąperspektywęprzyjęli,obokBerlinaiPoppera,
międzyinnymitacyklasycyliberalizmu,jak:LudwikvonMisses,Fried-
richA.vonHayek,JacobL.Talmon,TiborMachan,czyT.D.Weldon13.
Piątym,antropologiadążącadouwolnieniajednostkizobjęćskost-
niałegoschematurólspołecznychprzezniądziedziczonychiautoryta-
tywnienakładanychnaniąprzezinnych,jakrównieższtywnychukładów
hierarchicznychikonwencji,któreograniczająsferęindywidualnego
wyboru.Osobowośćliberalnącharakteryzuje:zjednejstrony,gotowość
doautonomicznegoposzukiwaniadobregożycia;zdrugiej,poszanowa-
niedlawolnościiprawadoposzukiwańtegożdobraprzezinnychludzi.
Przedstawionepowyżejpodstawowepostulatyteoretyczneliberalizmu
dająpewnewyobrażenieojegoteorii.Trudnojednakwskazaćpraktycz-
nychrealizatorówtakpojętegoliberalizmu.PozaStanamiZjednoczony-
mi,byćmoże,jaktwierdzikomunitarystaCharlesTaylor14,jedynieWiel-
kaBrytaniastarasięurzeczywistnićliberalizm,wteoretycznymkształcie
powyżejprzedstawionym.Główniebowiemwtychkrajachneutralność
państwarozumiesięjakotraktowaniewszelkichgrupspołecznych,jakby
byłyrówniewartościowe,coskutkujepowstrzymywaniemsięaparatu
państwaprzedpaternalistycznąocenąkoncepcjidobrapodzielanego
przeztegrupy.Natomiastegalitaryzmpolitykipaństwajestwnichpo-
strzeganyjakoprogramoweeliminowaniewpływunaturalnychcechjed-
nosteknamożliwościdostępudotakzwanego„dobregożycia”.
Obserwującrozwójamerykańskiegoliberalizmu,rozumianegojako
praktykapolityczna,możnazidentyfikowaćnastępującerozwiązania
przezniegopropagowaneiwcielanewżycie.Asąnimi:tolerancjareli-
13L.vonMisses,MentalnośćAntykapitalistyczna,StudiumVilnense,Wilno1994;
F.A.vonHayek,Indywidualizmiporządekekonomiczny,Znak,Kraków1998orazDroga
dozniewolenia,Arkana,Warszawa1998;J.L.Talmon,TheOriginsofTotalitarianDemo-
cracy,PenguinBooks,Harmondsworth1986;T.Machan,IndividualsandTheirRights,
HorizonPress,NowyJork1979;T.D.Weldon,StatesandMorals,WhittleseyHouse,
NowyJork1947.
Bodajnajtrafniejszą,azarazemnajzwięźlejsządefinicjęliberalnegoindywidualizmu
przedstawiłF.A.vonHayek,którywDrodzedozniewoleniawymieniadwiejegonajistot-
niejszecechy:„...szacunekdlaposzczególnegoczłowiekajakoczłowieka,tojestuznanie
jegopoglądówizamiłowańzanajważniejszewsferzeosobistej,jakkolwiekciasnebyłyby
jejgranice,orazprzekonanie,żejestgodnympożądaniarozwijanieprzezczłowiekaswych
indywidualnychzdolnościiupodobań(s.23)”.
14C.Taylor,Cross-Purpose:TheLiberal-CommunitarianDebate[w:]N.Rosenblum
(podred.),LiberalismandMoralLife,HarvardU.P.,Cambridge–Mass.1989,s.165.
