Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
HistoriaCzęstochówki,miejsceirolaw
dominium
klasztorujasnogórskiego
25
Realizującpostanowieniasoborutrydenckiego,paulinirozwinęliwcałejprowincjipol-
skiejw1.połowieXVIIw.nowe,zgodnejużzduchemkontrreformacjiformykultureligijnego.
Prężniedziałałycieszącesiępodówczasdużąpopularnościąbractwareligijneśw.Anny
iRóżańcaŚwiętego,któreerygowanoprzykościelejasnogórskimjużw1608iodpowiednio
1610r.Skupiałyonepozamiejscowąludnościąrzeszeprzybywającychzdalekawiernych-pąt-
ników52.Staraniemzakonnikówjużw1622r.zaprowadzonopropagowaneszerokokultynowo
kanonizowanychnajważniejszychświętychdobypotrydenckiej,św.św.IgnacegoLoyoli,Fran-
ciszkaKsawerego,TeresyzAvilaiIzydoraOracza.Świętośćmiejscaireligijneznaczenie
nowychkultówpodbudowano,sprowadzającnaJasnąGórępocząwszyodr.1623licznereli-
kwieświętychmęczennikówwczesnochrześcijańskichipotrydenckichpatronówjednoczącego
sięKościoła,m.in.świętychmęczenników-kapłanów:EuzebiuszaiDonata,FilipaNereusza
iJozafataKuncewicza53.
Szczególnegorozkwituioprawyliturgicznejdoczekałsiękultśw.FilipaNereusza,który
zostałw1624r.obranyprzezpapieżaUrbanaVIIIizgromadzenieOratorianpatronemArcy-
bractwaśw.AniołaStróża.Pauliniprowincjipolskiejzyskalinamocypapieskiegobrevez8X
1626r.wzwiązkuzpowołaniemtejkonfraterniprzywilejzapewniającyimwyłącznośćwjej
promowaniuiadministrowaniunaterenieRzeczypospolitej54.Staraniemzakonnikówarcybrac-
twoanielskiezaprowadzononaJasnejGórzeniecowcześniej,jeszczeprzedogłoszeniemtego
breve,jużmiędzy16IVi11V1625r.55Wprzypadkuobuwspomnianychinicjatyweremici
zadbaliteżoodpowiedniąpodbudowęteologiczno-hagiograficzną,publikująckilkapoświęco-
nychtejtematycepismocharakterzedewocyjnym56.Materialnymwyrazemtychstarańbyła
przeprowadzonazinicjatywyprzeoraMikołajaKrólikaorazkolejnychpromotorówbractwa:
KacpraBiedrzychowskiegoiAndrzejaGołdonowskiegobudowaokazałejkaplicyśw.Filipa
Nereuszaiśw.AniołaStróża57.
DynamicznyrozwójkultuobrazuipraktykpątniczychnaJasnejGórzeniemiałwtym
okresieżadnychanalogiinaterenieRzeczypospolitej,zaśsąsiadującesanktuarianapograniczu
MałopolskiiWielkopolski,np.Pajęczno(podpatronatemAkademiiKrakowskiej),Gidle(admi-
nistrowaneprzezdominikanów),ŚwiętaAnnapodPrzyrowem(bernardyni)lubMstów(kano-
nicyregularnilaterańscy)mogłysięposzczycićznaczniemłodsząmetrykąiniestanowiłyrealnej
flkonkurencji”58.Zbiegiemczasuionezostaływciągniętewprogramposzczególnychpielgrzy-
mekjasnogórskich.W1.połowieXVIIw.naJasnejGórzeodnotowanorekordowąliczbępiel-
grzymekzterenucałejRzeczypospolitej–łącznie344,którychuczestnicy,pogrupowaniwtw.
kompanie,rekrutowalisięspośródwszystkichstanów59.Jeszczeprzed1623r.wprogramiekom-
52Matyszczyk1982,s.48,53.Dodatek2-6.
53Hawelski1847,s.26;Jędrzejewski1939,s.84;Jędrzejewski1946,s.75.Por.Mandziuk,Zbudniewek1981,s.134;ostat-
nioTomoń2005,s.198.
54Gołdonowski1625,k.D4v;Wardzyński2005,s.623.Informacjitejniezamieściłwswojejpracyo.BronisławMatysz-
czyk.Por.Matyszczyk1982,s.40.
55Matyszczyk1982,s.40;Wardzyński2005,s.624.
56Por.:Gołdonowski1622;Gołdonowski1625;Biedrzychowski1628;Gołdonowski1629;Gołdonowski1641.Pełny
wykazwspomnianychpublikacjizob.:Mandziuk,Zbudniewek1981,s.134-135;Zbudniewek1981a,s.552-554.
57Gajewski1985,s.401;ostatniopor.ADW,dokument1304;Wardzyński2003a,s.609-610;Wardzyński2005,s.624-
-625,AneksIiII.
58Kmiecińska-Kaczmarek1971,s.30,31,33,36;Zakrzewski1990,s.79,80,81,85.
59Szlachtaodbywałapielgrzymkisamodzielne,prywatnewgronierodzinnymlubrzadziejwspólnewkompaniach.
Najliczniejreprezentowanewtymokresiebyłykompaniemieszczańskie,wtymkilkamasowychpielgrzymekzor-
ganizowanychprzezsamemiasta,m.in.Bochnię,LwówiRzeszów(1623),Bydgoszcz(1626),Gliwice(1627),odległy
Jaworów(1640),czyKlonówiPińczów(1648).Dosanktuariumprzybywalirównieżcorazliczniejchłopizokolicz-
nychwsizwoj.krakowskiego,sieradzkiegoisąsiedniegoŚląska.Zob.:Witkowska1984,s.157,160-163;ostatnio
Zbudniewek2002b,s.389,391,424-425.
