Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
HistoriaCzęstochówki,miejsceirolaw
dominium
klasztorujasnogórskiego
31
szychgospodarstw.Byłbytowięcjedenzwiększychmajątkówpojedynczegokonwentuzakon-
negowKoronie109.
W2.połowieXVIIw.rozwinąłsięnaniespotykanąwcześniejskalęrównieżobyczaj
regularnychpielgrzymekregionalnych.Oileprzedpotopemszwedzkimwiększośćpątników
byłaprzedstawicielamimieszczaństwa,otylepo1660r.doCzęstochowypielgrzymowała
głównieszlachtaiokolicznichłopizpograniczaMałopolskiiWielkopolski.RozgłoswcałejRze-
czypospolitejzyskałyuroczystościobchodów300-leciasprowadzeniacudownegoobrazu(1682),
połączonezwprowadzeniemdoklasztoruuzyskanychzRzymurelikwiiśw.św.Honorata
iKandydy,wktórychuczestniczyłoponad140tys.wiernychi700zaproszonychkapłanów110.
Kolejneodpustykonwentuzyskałw1690r.,wzwiązkuzplanowanąodbudowąkościołapo
jegotragicznympożarzeizniszczeniuwnętrza16VIItegożroku.
DokładniejszymbadaniomdziejówCzęstochówkiw2.połowieXVIIw.stoinaprzeszko-
dzieniewystarczającailośćprzekazówhistorycznych.Owysokim,niemalmiejskimstatusie
dynamicznierozwijającejsięwsiklasztornejświadczypojawiającasięjużwtymokresiewarchi-
waliachzakonnychjejnowanazwa–NowaCzęstochowa,utworzonadlaodróżnieniajejod
sąsiedniegomiasta111.Znacznąpoprawęwstaniegospodarkirolnejwsioddająregestrypobo-
rowez1680i1696r.,odnotowująceopłatyz10i1/2łana;prowadzonabyłarównieżhodowla
zwierzątorazzbioryowocówiwarzywzprzydomowychogrodów112.W1683r.,pozwycięstwie
nadTurkamipodWiedniemkrólJanIIISobieskiwrazzrodzinąprzekazałpaulinomlegat
wwysokości12tys.złp,przeznaczonynazałożeniewewsiszpitala-przytułkuzdożywotnim
utrzymaniemdlaośmiuubogich113.ZachowałsięwreszcieopisCzęstochówkizok.1697-1699r.,
sporządzonyprzezzwiedzającegowówczasJasnąGóręrosyjskiegohrabiegoPiotraAndriejewicza
Tołstoja,któregouwagęzwróciłamnogośćznajdującychsięwewsikramówhandlowych,oferu-
jącychm.in.książkiłacińskieipolskieorazróżnekopieobrazuMatkiBożejCzęstochowskiej114.
Podstawąekonomicznegodobrobytuwsiwtymokresiestałasiępełnaobsługaruchu
pielgrzymkowego.Pozaofertąnoclegową,największezyskiprzynosiłhandelproduktamispo-
żywczymiidewocjonaliami115,atakżetowaramikolonialnymi,importowanymizpobliskiego
ŚląskalubsprowadzanymiprzezWielkopolskęażzGdańskalubTorunia.Obecnośćmiejsco-
wychrzeźnikówoprawiającychmięsoidróbmożeteżwskazywaćnaprzypuszczalnyudział
mieszkańcówwsiwhandluwołami,pędzonymiprzezteterenyzUkrainynaŚląskidalejdo
Niemiec116.Szerokiasortymentdostępnychtowarówpotwierdzająnp.prowadzoneod1651r.
rachunkiklasztorunowicjackiegośw.Barbary,którywewszystkiedobrazaopatrywałsię
109W2.poł.stuleciadochódnetokonwentuuzyskiwanytylkozmajątkówziemskichwynosiłok.20tys.złp,aw1.poł.
XVIIIw.sięgnąłjuż50tys.złprocznie.Zob.Szafraniec1966,s.19.Całkowitydochódsanktuariumwtymokresie
rokroczniesięgał150-200tys.złotych.Zob.Kęder1993,s.72.Tamżezestawienieźródeł.Nadzórfinansowypoczątko-
wosprawowalisamiprzeorowieklasztorujasnogórskiego.Usprawnienieadministracjinastąpiłowrazzprzyjęciem
przezprowincjępolskązreformowanejregułyzakonnej(1636-1638do1646).Poszczególnewsieifolwarkizgrupowa-
nowtedywkluczezwaneekonomiami,azarządnadnimipowierzonospecjalnieoddelegowanymojcom,zwanym
prowizorami,doktórychobowiązkównależałotakżeściąganiedaninidługów.Współpracowalionizmającympie-
częnadkasąklasztornądepozytariuszemizajmującymsiędokumentacjąfinansowądyspensatorem.Zob.Szafraniec
1966,s.16.
110Nieszporkowic1682,passim.Por.m.in.:Baliński1846,s.311-312;Jędrzejewski1946,s.146.
111Kiryk,Rajman2002,s.357.
112Rejestrpoborowy1629,s.179;Rejestrpoborowy1680,s.183.Zob.ponadtoWartalska1990,s.32.
113AJG196,ActaConventusClariMontis,TomusPrimus,1382-1731,s.84/87;Kęder1993,s.105.
114Kołodziej1984,s.252.
115Zakrzewski1988,s.62;Kęder1993,s.71.
116DaneźródłoweilustrująceudziałkupcówczęstochowskichwzagranicznymhandluwołowymopracowałdlaXVI
iXVIIw.JerzyRajman.Zob.Rajman2002,s.180,184.
